ماهنامه علمی پ‍ژوهشی

آموزش بالینی در شکل‌دهی توانمندی‌ها و مهارت‌های حرفه‌ای فراگیران نقش مهمی دارد و قسمت حساس و اساسی آموزش علوم پزشکی است (1). آموزش بالینی، اطلاعات و مهارت‌های مربوط به مراقبت از بیمار را برای دانشجویان ارائه می‌دهد و هم‌چنین سبب افزایش مهارت‌های تصمیم‌گیری، بهبود تفکر انتقادی و افزایش اعتماد‌به‌نفس دانشجویان می‌شود (2). آموزش بالینی فرصت مناسبی را برای تبدیل دانش نظری به مهارت‌های روانی حرکتی برای دانشجویان در فرآیند مراقبت فراهم می‌کند به‌طوری که هرچه آموزش به دانشجویان بهتر باشد کیفیت مراقبت مطلوب‌تر می‌شود، بنابراین توجه به آموزش بالینی و عوامل مؤثر بر آن مهم است (3). علی‌رغم اهمیت آموزش بالینی، این روش آموزشی همچنان با چالش‌های زیادی مواجه است که مهم‌ترین آن‌ها شامل جدایی بین تئوری و عمل، اضطراب در محیط بالینی، ارزیابی توسط مربیان و ترس از اشتباه، سردرگمی دانشجویان بین خواسته‌های مربیان و پرستاران، عدم علاقه دانشجو، تعداد بیش از حد دانشجویان در محیط، بیمار ناکافی بیمارستان، بی‌کفایتی و غیرحرفه‌ای بودن مربی، ارزیابی نادرست، کمبود زمان آموزشی، عدم هماهنگی بین اساتید، کمبود هیئت علمی، کمبود منابع مادی کمبود انگیزه و مشکلات ارتباطی است (4). شناسایی چالش‌های آموزش بالینی می‌تواند به نتایج ارزشمندی در برنامه‌ریزی، رفع موانع و ارتقای آموزش بالینی منجر شود بنابراین توصیه می‌شود مدیران آموزشی با برنامه‌ریزی‌، اجرای خردمندانه، استفاده از روش‌های نوین آموزشی و ارزیابی آموزش بالینی و نظارت مکرر بر برنامه‌های آموزشی چالش‌های ذکر شده در بالا را برطرف کنند، علاوه بر این لازمه ارتقای کیفیت آموزش بالینی، ارزیابی مستمر وضعیت موجود، شناسایی نقاط قوت و اصلاح نقاط ضعف است (5). ارزیابی مستمر کیفیت آموزش بالینی از گذشته تا حال به عنوان یک شاخص اساسی برای اندازه‌گیری کیفیت برنامه‌های آموزشی در نظر گرفته شده است. به‌طور کلی، این روش به مؤسسات کمک می‌کند تا روش‌های جدید تدریس و یادگیری را اتخاذ و به‌کار گیرند و ساختار برنامه را به دقت بازبینی کنند. در این ارزیابی‌ها، نظرات و رضایت دانشجویان عوامل مهمی در نظر گرفته شده‌اند که که می‌توانند الگویی برای اصلاحات آینده و بهبود کیفیت خدمات باشند. یک محیط یادگیری بالینی بهینه بر رشد حرفه‌ای دانشجو تأثیر مثبت دارد، هم‌چنین یک محیط آموزشی ضعیف می‌تواند بر روند رشد حرفه‌ای دانشجو تأثیر منفی بگذارد. روش‌های یادگیری و تدریس، محتوای آموزش بالینی، خدمات پشتیبانی یادگیری، نحوه شبیه‌سازی آزمایشگاه‌های بالینی از محیط بالینی واقعی، سطح دانش و مدیریت مربی بالینی و حمایت او در یک موقعیت استرس‌زا و هم‌چنین تطابق محتوای آموزشی بالینی با آنچه در کلاس درس (تئوری) تدریس می‌شود از فاکتورهای مهم ارزیابی به‌شمار می‌آیند (6).
با توجه به اهمیت ارزیابی مسـتمر وضعیت موجود آموزش بالینی، پیشنهاد می‌گردد با بازنگری محتوای دروس و ارائه درس‌هایی با اهداف روشن، داشتن طرح درس، برنامه آموزش بالینی و توجیه کامل و دقیق دانشجویان، استفاده از وسایل کمک آموزشی جدید، برنامه‌ریزی مناسب جهت تقسیم تعداد دانشجویان در بخش‌ها، تجهیز بخش‌ها به امکانات رفاهی بیشتر مشکلات حوزه آموزش بالینی کاهش یابد، علاوه بر این مسئولین با ارزیابی مستمر وضع موجود و استفاده از نظرات دانشجویان و آموزش دهندگان، تحلیل مسائل و شناسایی مشکلات و چالش‌های موجود سبب ارتقاء کیفیت آموزش شوند.
تعارض در منافع: وجود ندارد.

References:
 
1-    Jafarzadeh S. Evaluation the Quality of Clinical Education from Perspectives of Perating Room Students, in Fasa University 2016. JABS 2018; 8(4): 1046-55. [Persian]
2-    Arkan B, Ordin Y, Yılmaz D. Undergraduate Nursing Students' Experience Related to their Clinical Learning Environment and Factors Affecting to their Clinical Learning Process. Nurse Education in Practice 2018; 29: 127-32.
3-    Jasemi M, Whitehead B, Habibzadeh H, Zabihi RE, Rezaie SA. Challenges in the Clinical Education of the Nursing Profession in Iran: A Qualitative Study. Nurse Educ Today 2018; 67: 21-6. [Persian]
4-    Attia YK, Ibrahim RH. Nursing Clinical Instructors' Perspectives on Clinical Learning Environment Challenges: A Qualitative Study. Nurse Educ Today 2021; 101: 104875.
5-    Montaseri A, Faseleh Jahromi M, Badiyepeymaie Jahromi Z, Hojat M, Javadpour SH. Explaining the Status of Clinical Nursing Education: A Qualitative Research in Iran. Jundishapur Journal of Health Sciences in Press 2021; 40: 1-7. [Persian]
6-    Hemida Salem A. Critical Care Students’ Perceptions, Satisfaction, and Reflections on their Clinical Learning Environment: A Step for Quality Improvement. Egyptian Journal of Health Care 2023; 14(4): 1429-45.