ماهنامه علمی پ‍ژوهشی

مقدمه
نوجوانی یک مرحله انتقالی توسعه جسمی و روانی انسان است که به‌طور کلی در طول دوره‌ای از بلوغ تا بزرگسالی اتفاق می‌افتد. سازمان جهانی بهداشت، نوجوانی را دوره‌ای از رشد و تکامل انسان معرفی می‌کند که پس از دوران کودکی و قبل از دوران بزرگسالی قرارگرفته است. این دوران در طی سال‌های ١٩ -١٠ سالگی می‌باشد (1،2). با اینکه نوجوانی یکی از بحرانی‌ترین دوره‌های زندگی است، اغلب دوره سلامتی پنداشته می‌شود و به همین دلیل نوجوانان از خدمات بهداشتی بی‌بهره می‌مانند (3). این در حالیست که نیمی از نوجوانان دنیا در برابر بیماری‌های مقاربتی همچون ایدز و حاملگی ناخواسته حفاظت کافی ندارند و در معرض خطرات روابط جنسی، باروری ناامن و فارغ از مسئولیت، حاملگی زودرس، سوء مصرف مواد، شکست در تحصیل، مسایل مربوط به سلامت فردی، بهداشتی، تغذیه و بی‌تحرکی است (4). بلوغ یک مرحله مهم رشد فرد می‌باشد که با تغییرات زیستی مانند تکامل دستگاه باروری و جنسی، رشد قد و وزن، رشد اسکلتی، تغییرات روان‌شناختی و شخصیتی و تکمیل و مشخص شدن جایگاه اجتماعی فرد در جامعه همراه است (2). بلوغ به‌عنوان دوره بحرانی تلقی شده و بسیاری از مشکلات روحی، روانی، افت عملکرد تحصیلی، حاملگی¬های ناخواسته، بیماری‌های عفونی، صدمات، مرگ و میر مادران و نوزادان می‌تواند ریشه در این دوران داشته باشد (5). از جمله مواردی که باید در این مرحله از زندگی مورد توجه قرار بگیرد بهداشت بلوغ است. بهداشت بلوغ شامل اصول و مراقبت‌هایی است که منجر به حفظ و ارتقای سلامت جسمی – روانی و عاطفی فرد در این دوران و دورآن‌های دیگر می‌شود و لازم است که در زمینه آن آموزش‌های لازم به نوجوانان ارائه گردد (6). در بسیاری از کشورهای آفریقایی سطح دانش و آگاهی دختران در دوران بلوغ پائین گزارش شد (7). هم‌چنین براساس مطالعه‌ای که در ایران انجام شده است، هنوز هم بیشتر دختران نوجوان اطلاعات کافی در رابطه با بهداشت قاعدگی کسب نکرده‌اند و اغلب آن‌ها احساس ناخوشایندی در رابطه با پدیده بلوغ و بروز تغییرات ناشی از آن دارند. از طرفی فقدان آموزش و آگاهی، اطلاعات نادرست، حجب و حیا و عدم وارد شدن به بحث درباره بهداشت بلوغ، باعث مشکلات فراوان و مانع دستیابی دختران به سلامت در جنبه‌های مختلف جسمی، روانی و اجتماعی شده است (8). از جمله دلایل فقدان آگاهی در دختران، عدم اطلاع و شناخت ناکافی مادران از مسائل مختلف مرتبط از جمله بهداشت بلوغ می‌باشد (2). یکی از راهکارهای لازم و اساسی برای رفع اینگونه مسائل، آموزش بهداشت دوران بلوغ است که به روش‌های گوناگون به منظور اصلاح آگاهی و تغییر رفتار و شکل‌گیری عقاید صحیح انجام می‌شود (9). این آموزش بایستی در آگاه‌سازی در زمینه مسائل جسمی، روانی و اجتماعی دوران بلوغ در سه محور خانواده، مدرسه و آموزش همگانی صورت گیرد. خانواده و مدرسه دو نهاد هستند که بیشترین تاثیر را در شکل‌گیری رفتارهای بهداشتی نوجوان دارند. در این میان خانواده به‌عنوان اولین واحد اجتماعی مهم‌ترین نقش را در آموزش و انتقال رفتارهای بهداشتی در خانواده دارد (10). یکی از روش‌های مؤثر آموزشی بحث گروهی می‌باشد، زیرا محور کار در این روش مباحثه و مناظره است. در این روش توانائی مدیریت، قدرت بیان، قدرت استقلال قدرت تجزیه و تحلیل و قدرت تصمیم‌گیری تقویت می‌شود. بحث گروهی یک روش مداخله است که در آن گروه کوچکی از مشارکت کنندگان به‌منظور گردآوری اطلاعات به‌بحث درباره یک موضوع خاص می‌پردازند مشخصه اصلی بحث گروهی تعامل بین مدیر و اعضای گروه و نیز میان اعضای گروه با یکدیگر می‌باشد. هدف این است که محقق به درک درستی از دیدگاه مشارکت کنندگان در خصوص موضوع پیدا کند (11). مطالعات مختلفی در این زمینه به انجام رسیده است. شیرزادی و همکاران گزارش دادند پس از بحث گروهی، آگاهی و عملکرد دانش‌آموزان دختر نسبت به عادت ماهیانه بهتر شده بود (11). هم‌چنین در مطالعه‌ای که توسط مستوفی و همکاران انجام شد، مشخص گردید که پس از مداخله به‌صورت گروهی، آگاهی، نگرش و عملکرد دانش‌آموزان نسبت به بلوغ جنسی تفاوت معناداری پیدا کرده بود (2). بنابراین از آنجائی‌که اهمیت آموزش در برنامه‌های بهداشتی کاملاً محسوس می‌باشد و بحث گروهی یکی از روش‌‌های مؤثر آموزشی می‌باشد، از طرفی ارایه آموزش‌های بهداشت دوران بلوغ از طریق منابع آموزشی موثق می‌تواند در بهبود و ارتقای رفتارهای بهداشتی نوجوانان موثر واقع شود و با توجه به خلاء تحقیقاتی در این زمینه به‌ویژه در شهرستان قائمیه که تا کنون پژوهشی در این راستا انجام نشده بود، تلفیق این دو فاکتور مهم در کنار هم نه تنها برای نوجوانان، بلکه برای خانواده، جامعه و نسل آینده نیز سودمند خواهد بود و توجه به مشکلات آن‌ها در واقع سرمایه‌گذاری در جهت توسعه ملی است و می‌توان آن را به‌عنوان راهکاری موثر برای ارتقای سلامت در برنامه¬های آموزشی خانواده‌ها به کار گرفت و گامی بزرگ در راستای بهبود سلامت بلوغ نوجوانان برداشت، لذا محقق در مطالعه حاضر به‌بررسی تاثیر بحث گروهی والدین با رویکرد آموزشی بهداشت بلوغ بر میزان آگاهی، نگرش و عملکرد دختران نوجوان در مورد بهداشت بلوغ در مدارس متوسطه شهر قائمیه پرداخته است.
روش‌بررسی
پژوهش حاضر از نوع مطالعات مداخله¬ای نیمه تجربی و مجموعه طرح‌های پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. در این مطالعه جامعه پژوهش جامعه شامل کلیه مادران و دختران نوجوان در مدارس متوسطه شهر قائمیه در سال 1397 بود. حجم نمونه با در نظرگرفتن ضریب اطمینان 95 درصد (آلفا) و توان آزمون 80 درصد (بتا) و دقتی برابر با 3 واحد و نیز واریانسی برابر با 3/56 واحد بر اساس مطالعات قبلی (قهرمانی و همکاران، 1388) و فرمول زیر که دارای شرایط ورود به مطالعه نظیر آن‌که دانش آموزان و مادران آن‌ها تمایل به شرکت در پژوهش داشته باشند، در مدارس روزانه دولتی سطح شهر قائمیه مشغول به تحصیل باشند و در زمان مراجعه پژوهشگر حضور داشته باشند برابر با 40 نفر در هر گروه در نظر گرفته شد.
 

در این مطالعه روش نمونه‌گیری در ابتدا نمونه‌گیری در دسترس بوده و سپس از روش تخصیص تصادفی استفاده کردیم، بدین ترتیب که ابتدا لیست مدارس متوسطه دخترانه دولتی در سطح شهر، تعیین شد سپس دو مدرسه از بین مدارس به‌صورت تخصیص تصادفی انتخاب شده و از هر مدرسه دو کلاس هفتم به‌طور تخصیص تصادفی انتخاب شدند. سپس با استفاده از فرمول،40 نفر ازهرمدرسه (هر گروه 20 نفر) به‌عنوان نمونه قرار گرفتند.و سپس در هر کدام از مدارس، با انداختن سکه بیست نفر از دانش‌آموزان کلاس هفتم در گروه کنترل و بیست نفر دیگر از یک کلاس هفتم دیگر از همان مدرسه به‌عنوان گروه آزمون انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق، پرسش‌نامه‌ای استاندارد بود که با استفاده از آن میزان آگاهی و عملکرد دختران نوجوان درباره بهداشت بلوغ سنجیده شد (12). این پرسش‌نامه دارای 34 گویه می‌باشد و با یک مقیاس لیکرت چهار درجه‌ای (هرگز تا همیشه) و هر ماده دارای ارزشی بین 1 تا 4 است. بخش مشخصات دموگرافیک شامل 20 سوال است. بخش آگاهی شامل 12 سؤال 4 گزینه‌ای بود که نحوه نمره‌دهی بدین‌صورت است که برای هر جواب صحیح نمره یک و برای جواب غلط یا عدم پاسخ، نمره صفر تعلق گرفت. سؤالات شامل بهداشت جسمی نظیر شناخت تغییرات بلوغ و سیستم تناسلی زنانه، تغذیه دوران بلوغ، فعالیت بدنی و استراحت، بهداشت پوست، بهداشت قاعدگی و بهداشت روانی دوران بلوغ بود. بخش سنجش عملکرد شامل 20 گویه در بعد بهداشت جسمی نظیر قاعدگی، تغذیه، ورزش و فعالیت بدنی و در بعد بهداشت روحی و روانی بود. پاسخ به هر گویه بر اساس طیف لیکرت 4 قسمتی (هرگز، گاهی اوقات، اغلب، همیشه) بود که به‌ترتیب نمرات 1 تا 4 به آن‌ها تعلق می‌گیرد و 2 گویه نیز به‌صورت معکوس نمره‌گذاری می‌شوند. در هر دو زمینه، نمره اولیه هر فرد با جمع نمرات کسب شده از سؤالات محاسبه و بعد نمره آگاهی هر فرد از صفر تا 100 و نمره عملکرد از 1 تا 100 محاسبه می‌گردد. نمره بالاتر نشان دهنده وضعیت بهتر خواهد بود. روایی پرسش‌نامه استاندارد میزان آگاهی و عملکرد دختران نوجوان درباره بهداشت بلوغ، برای پرسش‌نامه‌های آگاهی و عملکرد به‌ترتیب 0/88 و 0/89 محاسبه شد. جهت تعیین پایایی آن با انجام پیش آزمون و پس آزمون به فاصله 2 هفته بر روی 30 نفر از دانش‌آموزان یک مدرسه، انسجام درونی (ضریب آلفای کرونباخ) تعیین شد. آلفای کرونباخ به‌ترتیب برای آگاهی 0/82، 0/72 و عملکرد 0/88، 0/84 به‌دست آمده که نشان‌دهنده پایایی مناسب است. قبل از انجام مداخله، پرسش‌نامه‌ها توسط هر دو گروه تکمیل گردید. آموزش برای مادران گروه مداخله از طریق بحث گروهی که شامل 4 جلسه 40 دقیقه‌ای به مدت یک ماه بود انجام گردید (11) و بعد از 4 هفته و پایان مداخله مجدداً پرسش‌نامه‌ها در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفت. این در حالی است که گروه کنترل آموزشی دریافت نمی¬کردند. مرحله اجرای بحث گروهی: جلسه بحث گروهی با شرکت مادران و به شکل دایره‌ای و به تعداد 10 نفر در طی 4 جلسه برای هرگروه مداخله هفته¬ای یک‌بار به‌مدت 40 دقیقه انجام گرفت. تجربیات موفق افراد در خصوص بهداشت بلوغ، علائم دوران بلوغ، نحوه تعامل با متخصصان حوزه سلامت و نحوه کنترل شرایط این دوران مورد بحث قرار گرفت. شرکت‌کنندگان وارد بحث هدفمند شدند تا تجربیات موفق دیگران را بپذیرند. محورهای مورد بحث شامل تاکید بر بهداشت دوران بلوغ، شناخت و ارزیابی نیازهای نوجوانان در این دوران، درک موانع مراقبت از نوجوان، آگاهی‌بخشی و بهبود در عملکرد نوجوانان در این دوره، توسعه استراتژی‌های فردی برای ترویج سلامتی روانی و تغییر رفتار بود. جمع‌بندی نهایی توسط پژوهشگر (تحت عنوان راهنما و رهبر) صورت گرفت. در این راستا جزوه¬ آموزشی بهداشت بلوغ بر اساس منابع و کتب معتبر تهیه شد و پس از آن توسط اساتید صاحب‌نظر بررسی و نظرات آنان در جزوه اعمال گردید و سپس در اختیار همه افراد قرار داده شد، هم‌چنین محقق دوره لازم در این زمینه را دیده بود.
تجزیه و تحلیل آماری
جهت مقایسه نمره میانگین متغیرها قبل و بعد از مداخله از آزمون‌های آماری تی تست استفاده شد. کلیه عملیات آماری توسط نرم‌افزارversion 16  SPSS  انجام و سطح معنا‌داری P< 0/05 در نظر گرفته شد.
ملاحظات اخلاقی
پروپوزال این تحقیق توسط دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) تایید شده است (کد اخلاق IR.IAU.KHUISF.REC.1398.042).
نتایج
نتایج آزمون t مستقل نشان داد که پیش از مداخله میانگین نمرات آگاهی و عملکرد درباره بهداشت بلوغ بین دو گروه اختلاف معنادار نداشت (جدول 1). آزمون t مستقل نشان داد که میانگین نمره آگاهی پیش از مداخله بین دو گروه اختلاف معنادار نداشت (0/75 =P) اما پس از مداخله در گروه مداخله به‌طور معناداری بیشتر از گروه کنترل بود (P <0/001). آزمون t زوجی نشان داد که میانگین نمره آگاهی درباره بهداشت بلوغ در گروه کنترل بین پیش و پس از مداخله اختلاف معنادار نداشت (0/60 =P) اما در گروه مداخله پس از مداخله به‌طور معناداری بیشتر از پیش از مداخله بود (P <0/001). آزمون t مستقل نشان داد که میانگین نمره عملکرد پیش از مداخله بین دو گروه اختلاف معنادار نداشت (0/97 =P)، اما پس از مداخله در گروه مداخله به‌طور معناداری بیشتر از گروه کنترل بود (P <0/001). آزمون t زوجی نشان داد که میانگین نمره عملکرد درباره بهداشت بلوغ در گروه کنترل بین پیش و پس از مداخله تفاوت معنادار نداشت (0/10 =P)، اما در گروه مداخله پس از مداخله به‌طور معناداری بیشتر از پیش از مداخله بود (P <0/001) (جدول2). آزمون t مستقل نشان داد که پیش از مداخله میانگین نمرات آگاهی و عملکرد درباره بهداشت بلوغ در گروه مداخله و گروه کنترل اختلاف معنادار نداشت (P <0/05) (جدول 3).
آزمون t مستقل نشان داد که پس از مداخله میانگین نمرات آگاهی و عملکرد درباره بهداشت بلوغ در گروه مداخله به‌طور معناداری بیشتر از گروه کنترل بود (P <0/001) (جدول 4). آزمون t زوجی نشان داد که در گروه مداخله میانگین نمرات آگاهی و عملکرد درباره بهداشت بلوغ پس از مداخله به‌طور معناداری بیشتر از پیش از مداخله بود (P <0/001) (جدول 5). آزمون t زوجی نشان داد که در گروه کنترل میانگین نمرات آگاهی و عملکرد درباره بهداشت بلوغ بین پیش و پس از مداخله اختلاف معنادار نداشت (P >0/05) (جدول 6).

جدول 1: مقایسه میانگین نمره آگاهی درباره بهداشت بلوغ پیش و پس از مداخله در دو گروه

 
جدول 2: مقایسه میانگین نمره عملکرد درباره بهداشت بلوغ پیش و پس از مداخله در دو گروه
‌‌‌

جدول 3: مقایسه میانگین نمرات آگاهی و عملکرد درباره بهداشت بلوغ پیش از مداخله بین دو گروه


جدول 4: مقایسه میانگین نمرات آگاهی و عملکرد درباره بهداشت بلوغ پس از مداخله بین دو گروه


جدول 5: مقایسه میانگین نمرات آگاهی و عملکرد درباره بهداشت بلوغ در گروه مداخله بین دو زمان


جدول 6: مقایسه میانگین نمرات آگاهی وعملکرد درباره بهداشت بلوغ در گروه کنترل بین دو زمان


بحث
یافته پژوهش حاضر نشان داد پس از مداخله میانگین نمرات آگاهی و عملکرد درباره بهداشت بلوغ در گروه مداخله به‌طور معناداری بیشتر از گروه کنترل بود. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که میانگین نمره آگاهی در گروه مداخله پیش از آموزش 57/83 و عملکرد 64/17 بود که بعد از آموزش میانگین نمره آگاهی به 78/33 و عملکرد 72/59 افزایش یافت، این موضوع بیانگر نقش مثبت مداخله ی آموزشی به روش بحث گروهی می‌باشد. در مطالعه شیرزادی و همکاران (1392) که به‌منظور بررسی تأثیر شیوه آموزشی مبتنی بر بحث گروهی بر ارتقاء رفتارهای بهداشتی دوران عادت ماهیانه دختران نوجوان ساکن مراکس شبانه روزی بهزیستی شهر تهران انجام شد، نتایج نشان داد که پس از انجام مداخله آگاهی و عملکرد افراد بهبود پیدا کرد که با نتایج مطالعه حاضر همخوانی دارد (11). هم‌چنین در مطالعه‌ای که توسط مستوفی و همکاران (1395) با هدف تأثیر آموزش گروهی بر آگاهی، نگرش و عملکرد مادران در تربیت جنسی دختران نوجوان انجام شد، نتایج نشان داد که در گروه مداخله، قبل و سه ماه بعد از آموزش، سطح آگـاهی، نگـرش، عملکـرد تفـاوت معنـی‌داری داشتند (0/001<p) که با نتایج مطالعه حاضر همسو می‌باشد (2). محسنی‌زاده و همکاران (1392) در مطالعه‌ای تحت عنوان تأثیر آموزش بهداشت دوران بلوغ بر آگاهی و سلامت عمومی دختران مقطع راهنمایی که در شهرستان قائن انجام شد به نتایج مشابهی دست پیدا کردند (13). در بحث گروهی به‌دلیل ایجاد فرصت تعامل برای شرکت‌کنندگان احتمال دسترسی به اطلاعات افزایش می‌یابد. در این روش به مشارکت‌کنندگان اجازه داده می‌شود تا تجربیاتشان را انعکاس دهند و عقایدشان را بیان کنند، هم‌چنین افراد فرصت می‌یابند به تجربیات دیگران گوش فرا دهند و تجربیات خود را با دیگران مقایسه کنند، در نتیجه این تعامل باعث ایجاد عمق و وسعت اطلاعات در خصوص تجربیات مورد بحث می‌شود (14). در زمینه بهداشت و تحقیقات پزشکی به‌دلیل اینکه بیشتر مسائل مربوط به سلامتی توسط محیط و بافت اجتماعی شکل می¬گیرند، بحث گروهی یک روش مناسب در این زمینه می‌باشد (13). در مطالعه¬ای که به‌منظور دستیابی به دیدگاه‌های والدین، معلمین و دانش¬آموزان پیرامون مفاهیم بهداشت باروری به شیوه بحث گروهی متمرکز انجام شد، گروه‌ها آموزش بهداشت بلوغ را جهت افزایش آمادگی نوجوانان در قبال تغییرات جسمی و کاهش ترس حاصل از آن و پیشگیری از کسب اطلاعات ناصحیح یا از افراد بی¬صلاحیت لازم دانستند (15). به نظر می‌رسد بحث گروهی به دلیل ایجاد تنوع و اعتبار در پاسخ شرکت‌کنندگان، ترغیب افراد به بحث، فراهم آوردن اطلاعات کلامی و غیر کلامی روش مناسبی برای گردآوری اطلاعات است. شیرزادی و همکاران (1392) نیز در مطالعه¬ای به بررسی تاثیر شیوه آموزشی مبتنی بر بحث گروهی بر ارتقاء رفتارهای بهداشتی دوران عادت ماهیانه دختران نوجوان ساکن مراکز شبانه‌روزی بهزیستی شهر تهران پرداختند. نتایج نشان داد پس از مداخله آموزشی در مقایسه با قبل از آن میانگین نمره عملکرد افزایش یافت که این میزان تغییر از لحاظ آماری معنی‌دار بود و مداخله آموزشی از طریق بحث گروهی تأثیر مثبتی در بهبود عملکرد افراد مورد مطالعه در خصوص بهداشت بلوغ جسمی داشت (11). هم‌چنین در مطالعه‌ای که توسط مستوفی و همکاران (1395) با هدف تأثیر آموزش گروهی بر آگاهی، نگرش و عملکرد مادران در تربیت جنسی دختران نوجوان انجام شد، روش بحث گروهی در افزایش آگاهی و عملکرد افراد مورد مطالعه موثر بود (2). نتایج سایر مطالعات با محوریت آموزش به‌شیوه بحث گروهی نیز موید نقش مثبت و موثر این روش است، نظیر مطالعه¬ای که به‌بررسی تاثیر آموزش از طریق بحث گروهی بر کیفیت مراقبت پرستاری بیماران مبتلا به سکته قلبی انجام شد، نتایج نشان داد پس از مداخله آموزشی عملکرد پرستاران در این زمینه ارتقاء یافت در مطالعه دیگری که با هدف مقایسه تاثیر تدریس به روش سخنرانی و بحث گروهی بر مهارت¬های ارتباطی با بیمار در دانشجویان پرستاری اراک انجام شد، میانگین نمره مهارت ارتباط با بیمار قبل و بعد از تدریس در گروه سخنرانی اختلاف معنی¬داری نداشت اما میانگین نمره مهارت قبل و بعد از مداخله در گروه بحث گروهی به‌طور معناداری افزایش یافت (16). چندین مطالعه که در زمینه بهداشت بلوغ در کشور انجام شده است حاکی از ناقص بودن آگاهی دختران در این زمینه می¬باشد (16). به‌طور کلی آموزش یکی از ارکان اساسی جهت افزایش سطح آگاهی و به دنبال آن عملکرد به¬شمار می-آید در این راستا در مطالعه¬ای که با هدف تاثیر آموزش بر میزان آگاهی و عملکرد دانش‌آموزان دختر در خصوص بهداشت دوران بلوغ در دبیرستآن‌های امیرکلا انجام شد نتایج نشان داد آموزش بر میزان آگاهی و عملکرد دختران تاثیر مثبت داشته است (17). در مطالعه‌ دیگری که توسط علیزاده و همکاران (1393) به منظور تأثیر آموزش با نرم افزار رایآن‌های بر آگاهی و عملکرد دختران نوجوان در زمینه بهداشت بلوغ انجام شد، علی‌رغم این که اکثریت دانش آموزان اظهار داشتند که از قبل درباره بلوغ اطلاعات کسب کرده بودند؛ ولی بیش از نیمی از آنان اطلاعات دریافتی خود را قبل از آموزش، در حد متوسطی ذکر کردند که این عدم آگاهی کافی در رابطه با بهداشت قاعدگی، می¬تواند احتمالاً ناشی از منبع نامناسب کسب اطلاعات باشد که بیشتر مادر و یا خواهر ذکر شده بود (12) که با نتایج پژوهش حاضر همسو می¬باشد. بنابراین به‌طور کلی با توجه به ویژگی‌های خاص جسمانی، روانی، اجتماعی و تحصیلی دوره نوجوانی و نقش مهم این دوره در زندگی بزرگسالی، ارتقاء سطح آگاهی از باورها و اعتقادات آن‌ها نسبت به این دوره از زندگی، حائز اهمیت است لذا به نظر می‌رسد برنامه‌های مداخله‌ای آموزش با هدف افزایش سطح آگاهی و عملکرد با درگیری مستقیم خود نوجوانان و بحث گروهی در گروه‌های دوستانه و همسالان که در این راستا انجام می‌گیرد، مؤثر است.
نتیجه‌گیری
با توجه به پژوهش حاضر و یافته‌های مطالعات قبلی میزان آگاهی و عملکرد دانش آموزان در زمینه بهداشت دوران بلوغ قبل از آموزش نامناسب بود ولی پس از آموزش بر میزان آگاهی، عملکرد و سلامت عمومی آنان افزوده گردید که این امر نشان دهنده لزوم توجه فراوان نسبت به اطلاع‌رسانی دانش آموزان از طریق آموزش‌های مستمر و مداوم به‌صورت گروهی است است. تحلیل یافته‌های این مطالعه، مؤید کارایی آموزش از طریق بحث گروهی در ارتقای آگاهی و عملکرد دختران نوجوان در خصوص بهداشت بلوغ جسمی بود. از این رو پرداختن به مسائل نوجوانان و آگاه‌سازی آن‌ها در مورد بهداشت بلوغ از اهمیت به‌سزایی برخوردار است.
محدودیت‌های پژوهش
محدودیت جامعه آماری و حجم نمونه، تعمیم نتایج تحقیق را تا حدودی محدود می‌سازد. هماهنگی با شرکت‌کنندگان جهت شرکت در جلسات گروهی با مشکلات عدیده‌ای روبرو بود؛ بنابراین برخی از جلسات با آن کیفیتی که انتظار می‌رفت، برگزار نمی‌شد. نظر به اینکه این پژوهش بر روی دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه اول شهر قائمیه اجرا شده است؛ لذا قابل تعمیم به سایر افراد نمی‌باشد. برای تعمیم‌پذیری و قابل بررسی و مقایسه شدن یافته‌های این تحقیق، لازم است پژوهش‌هایی مشابه با این پژوهش نیز در جوامع دیگر اجرا شود. بعلاوه عدم انجام کورسازی و احتمال ارتباط گروه کنترل و آزمون و انتقال اطلاعات وجود داشته است که از محدودیت-های پژوهش حاضر به‌شمار می‌آید.
سپاس‌گزاری
این مقاله برگرفته از پایان‌نامه دانشجویی مقطع کارشناسی ارشد می‌باشد که با حمایت معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه دانشگاه آزاد سلامی واحد اصفهان (خوراسگان) انجام شده است. بدین‌وسیله کمال تشکر و قدردانی به‌عمل می‌آید. هم‌چنین از همکاری مدیران مدارس، مادران و دانش‌آموزان تحت مطالعه و همه شرکت‌کنندگان در این مداخله تشکر می‌نمایم.
حامی مالی: کلیه هزینه‌های پژوهش توسط پژوهشگر پرداخت شده است و هیچ‌گونه هرینه‌ای بر عهده مشارکت‌کنندگان نبوده است.
تعارض در منافع: وجود ندارد
 

References:
 
1-WorldHealth Organization. Adolescents: health risks and solutions. Updated May 2014. Available at: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs345/en/. Accessed November 28, 2018.
2-Mostofi N, Garmaroudi G, Shamshiri A, Shakibazadeh E. Effect of Group Education on Knowledge, Attitude and Practice of Mothers of Adolescent Girls About Sex Education. J School of Public Health and Institute of Public Health Research 2016; 14(3): 45-59.
3-Alimordi Z, Simbar M. Puberty Health Education for Iranian Adolescent Girls: Challenges and Priorities to Design School-Based Interventions for Mothers and Daughters. Payesh 2014; 13(5): 621-36.  [Persian]
4-Olfati F, Aligholi S. A Study on Educational Needs of Teenager Girls Regarding the Reproductive Health and Determination of Proper Strategies in Achieving the Target Goals in Qazvin. J Qazvin Uni Med Sci 2008; 12(2): 76-82.
5-Kheyrkhah M, Mokarie H, Neisani L, Hoseini F. The Impact of Puberty Health Education on Self Concept of Adolescents. IJNR 2013; 8(3): 47-57.
6-Naisi N, Aivazi AA, Hoseiny Rad M, Direkvand Moghadam A, Pournajaf A. Knowledge, Attitude and Performance of K-9 Girl Students of Ilam City Toward Puberty Health in 2013-14. Scientific J Ilam Uni Med Sci 2016; 24(1): 28-34.
7-Parwej S, Kumar R, Walia I, Aggarwal AK. Reproductive Health Education Intervention Trial. Indian J Pediatrics 2005; 72(4): 287-91.
8- Pour Em, Ousati Af. Attitudes of Female Adolescents about Dysmenorrhea and Menstrual Arch Iranian Med 2002; 5(4): 219-24.
9-Marván M, Molina-Abolnik M. Mexican Adolescents' Experience of Menarche and Attitudes toward Menstruation: Role of Communication between Mothers and Daughters. J Pediatric Adolescent Gynecology 2012; 25(6): 358-63.
10-Shirzadi S, Shojaeizadeh D, Taghdisi M, Hossein F, Doshmangir P. Determine the Effect of Group Discussion as a Educational Method on Promoting the Knowledge of Teen Girls Concerning Uberty Health Who Live in Welfare Boarding Centers in Tehran. Toloo-E- Behdasht 2013; 12(1): 164-77.
11-Alizadeh Charandabi M, Mirghafourvan M, Rahmani A, Seidi S, Safari E, Mahini M, et al. The Effect of Software on Knowledge and Performance of Teenage Girls toward Puberty Hygiene: A Randomized Controlled Trial. Iranian J Medical Education 2014; 14(2): 110-21.
12-Mohsenizadeh M, Ebadinejad Z, Dashtgrad A, Moudi A. Effect of Puberty Health Education on Awareness Health Assessment and General Health of Females Studying at Junior High Schools of Ghaen City. Iranian J Nursing Res 2017; 12(47): 28-37.
13-Wong LP. Focus Group Discussion: A Tool for Health and Medical Research. Singapore Med J 2008; 49(3): 256-60.
14-Ruff CC, Alexander IM, Mckie C. The Use of Focus Group Methodology in Health Disparities Research. Nursing Outlook 2005; 53(3): 134-40.
15-Baghcheghi N, Kouhestani H, Rezaei K. Comparison of The Effect of Teaching through Lecture and Group Discussion on Nursing Students' Communication Skills with Patients. Iranian J Medical Education 2010; 10(3); 213-18.
16-Naisi N, Aivazi AA, Hoseiny Rad M, Direkvand Moghadam A. Knowledge, Attitude and Performance of K-9 Girl Students of Ilam City Toward Puberty Health in 2013-14. J Ilam University of Medical Sci 2016; 24(1): 28-34.