مقدمه: گیاهان دارویی یکی از ارزشمندترین سرمایه­های ملی ایران است. اسانس­ها گیاهی دارای خواص ارزشمند درمانی هستند. اکسیدشدن و فراریت اسانس­ها باعث محدودیت استفاده آن­ها شده است. نانولیپوزوم‌ها کپسول­های نانومتری کروی لیپیدی هستند، ازجمله کاربردهای شایان توجه لیپوزوم‌ها استفاده از آن‌ها به عنوان حامل­های دارویی به منظور بهبود رسانش عوامل درمانی است. در سال‌های اخیر محققان بر بارگذاری داروهای گیاهی در سیستم‌های وزیکولی مطالعات فراوانی انجام داده‌اند. هدف از تحقیق حاضر ارتقای اثرگذاری اسانس زنیان از طریق بارگذاری این اسانس در نانولیپوزوم است.

روش بررسی: اسانس گیاه زنیان با استفاده از دستگاه کلونجر آماده سازی و سپس با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی جرمی ترکیبات موجود در اسانس مورد ارزیابی قرار گرفتند. وزیکول‌های چربی تک‌لایه کوچک حاوی زنیان با روش آب‌پوشانی لایه نازک چربی تهیه شد. اجزای تشکیل دهنده فاز لیپیدی شامل فسفولیپید فسفاتیدیل کولین سویای 80%، کلسترول و اسانس زنیان بود. نانوذرات ساخته شده از نظر میزان راندمان بارگذاری، اندازه، پتانسیل زتا، الگوی رهایش و موفولوژی مورد ارزیابی قرار گرفتند.

نتایج: نتایج بررسی‌ها نشان داد، میزان بارگذاری اسانس زنیان در حامل‌های لیپوزومی در حدود 4/7 ± 6/35 و اندازه نانوذرات در حدود 1/186 نانومتر می‌باشد. نانو وزیکول‌های تهیه‌شده، رهایش اسانس زنیان را به صورت کنترل شده هدایت می‌کنند.

نتیجه‌گیری: در مطالعه حاضر، بارگذاری اسانس زنیان در داخل نانو لیپوزوم به منظور افزایش پایداری، افزایش حلالیت و در نتیجه عملکرد بهتر در صورت گرفته است. فرمولاسیون تهیه شده آهسته رهش است و می‌تواند پوشش مناسبی باشد و اسانس را در مقابل اکسیداسیون حفظ کند و پایداری آن را افزایش دهد.