علی اکبر ملکی راد، منصور بیرامی، کبری راهزانی، محمدعلی شریعت زاده، ابوالفضل عیسی آبادی بزچلویی،
دوره ۱۶، شماره ۴ - ( زمستان ۱۳۸۷ )
چکیده
مقدمه: رادیکالهای آزاد، اتم‌ها یا مولکول‌هایی هستند که به خاطر وجود الکترون تک، بسیار واکنش پذیر بوده و آسیب‌های فراوانی را به ماکرو ملکول‌های بدن جانداران وارد می‌سازند. سیستم‌های دفاع آنتی‌اکسیدانی با جلوگیری از تشکیل رادیکالها، ترمیم صدمات ناشی از فعالیت رادیکالها، افزایش دفع مولکول‌های صدمه دیده و به حداقل رساندن جهش‌های سلولی با آسیب‌های ناشی از این رادیکالها مقابله می‌کنند. سبک‌های مختلف زندگی و تغذیه‌ای، فاکتورهای محیطی و ژنتیکی می‌توانند باعث افزایش غیرطبیعی تولید رادیکالهای آزاد یا تضعیف سیستم دفاع آنتی‌اکسیدانی شده و تعادل بین تولید و دفع رادیکالهای آزاد را بر هم زده و همچنین در پدیده پیری ایجاد و پیشرفت تعداد زیادی از بیماریها نقش داشته باشند. بر این اساس برخی از عوامل مرتبط با ظرفیت آنتی‌اکسیدانی تام بزاق بررسی شد.
روش‌بررسی: این مطالعه یک مطالعه توصیفی بود. نمونهگیری به روش چند مرحله‌ای انجام گرفت. افراد تحت مطالعه ۷۲۰ نفر (۳۹۵ دختر، ۳۲۵ پسر) از افراد ۱۷-۱۵ ساله شهر اراک بودند. افراد پرسشنامه‌ای در خصوص اطلاعات مربوط به عوامل دموگرافیک و رژیم غذایی، که روایی آن توسط متخصصین فن، تأیید شده بود را پر کردند و سپس ظرفیت آنتی‌اکسیدانی تام بزاق آنها با روش FRAP (Ferric Reducing Ability of Plasma) اندازهگیری شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون‌های آماری توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و تحلیلی (تی‌تست و ضریب همبستگی اسپیرمن) استفاده شد.
نتایج: میانگین و انحراف معیار ظرفیت آنتی‌اکسیدانی تام بزاق پسرها بالاتر از دخترها بود (۰۰۰۲/۰=P) همچنین بین مصرف شیر، تحصیلات مادر، پدر و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی تام بزاق همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود داشت و p و r به ترتیب عبارت بودند از: (۰۲/۰، ۰۰۴/۰، ۰۴۵/۰، ۰۸۷/۰، ۱۱/۰، ۰۷۶/۰). بین وضعیت اقتصادی، مصرف گوشت قرمز و سفید، چربی و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی تام بزاق همبستگی معنی‌داری وجود نداشت.
نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که تحصیلات والدین و رعایت رژیم غذایی با ظرفیت آنتی‌اکسیدانی تام بزاق همبستگی مثبت و معنی‌داری دارد که به نظر می‌رسد دادن آگاهی‌های لازم و آموزش‌های تغذیه‌ای می‌تواند باعث کاهش استرس اکسیداتیو و پیشگیری از بیماریهای مختلف گردد.
