ماهنامه علمی پ‍ژوهشی

مقدمه
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، اختلالات سلامت روان تقریباً نیمی از بار بیماری را در میان جمعیت نوجوانان و جوانان تشکیل می‌دهد. افراد 10 تا 24 ساله 27 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. بهداشت عمومی باید به این گروه سنی توجه کند، زیرا مشکلات سلامتی و عوامل خطر بیماری‌‌های بزرگسالان اغلب در این سال‌ها ظاهر می‌شود (1). زیرا مشکلات سلامت روان در بزرگسالی اغلب منشأ در دوران کودکی و نوجوانی دارند (2). بیماری روانی به عنوان یک تغییر پایدار در احساسات، تفکر و رفتار ممکن است باعث ناراحتی و اختلال در عملکرد افراد شود، (5-3) اختلالات روانی مزمن از دوران کودکی شروع می‌شود، بنابراین نیاز فوری به شناسایی علائم این شرایط در اوایل زندگی وجود دارد. در یک پژوهش در ایالات متحده، تقریباً 40% از شرکت کنندگان حداقل یک اختلال همزمان داشتند. این نتایج نشان داد که بیشترین شیوع مربوط به اختلال اضطرابی (31/9%) بود. و بعد از آن اختلالات رفتاری (19/1%) و اختلالات خلقی (14/3%) بیشترین شیوع را داشتند (6). یک مطالعه متاآنالیز، 41 مطالعه را در 27 کشور بررسی کردند. این مطالعه حدود 13/1 درصد را به عنوان نرخ شیوع بیماری روانی در کودکان و نوجوانان نشان داد (7). اما این میزان در نقاط مختلف جهان متفاوت است. برای مثال، 14/8درصد از نوجوانان ژاپنی، در ابتدای دبیرستان، حداقل یک اختلال روانپزشکی داشتند (8) و یک مطالعه دیگر نشان داد که 15/5 درصد از نوجوانان ایرلندی 15-12 ساله حداقل از یک اختلال روانپزشکی رنج می برند (9). در ایران، طبق مطالعه انجام شده توسط محمدی و همکاران، در نوجوانان 12 تا 17 ساله، شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)، اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD)، اختلالات افسردگی و اختلال اضطراب جدایی (SAD) بوده است (10). مطالعات نظارتی بر اختلالات روانپزشکی در میان کودکان و نوجوانان برای ارتقای سلامت روان ضروری است و در ارزیابی همبستگی‌های اجتماعی و جمعیت‌شناختی اختلالات روانی در یک جامعه مفید است (11). سلامت جسمی و روانی کودکان و نوجوانان تحت تأثیر تغییرات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی است (12). در مطالعه‌ای که توسط محمدی و همکاران انجام شده است (1392) در ایران دریافتند که مشکلات سلوک شایع‌ترین مشکلات روان‌شناختی و مشکلات اجتماعی کمترین میزان شیوع را در تمام استان‌ها دارد (13,14). بسیاری از ریشه‌های مشـکلات رفتـاری از دوره‌هـای کـودکی و نوجوانی شروع شده و به دوره‌های بعدی زندگی انتقال پیدا می‌کند. غربـالگری و درمــان بــه هنگـام مشــکلات رفتــاری در کودکـان و نوجوانان از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. بررســی مطالعــات اپیــدمیولوژیک صــورت گرفتــه در زمینــه اختلالات روانپزشکی کـودک و نوجـوان در ایـران، نشـانگر وجـود نقص‌هایی است که مقایسه نتایج و تعمیم آن‌ها به جامعه را بـا اشـکال مواجه می‌سازد (15). بـا توجـه بـه کمبـود اطلاعات دقیق و به‌روز در خصـوص شـیوع اخـتلالات روانپزشـکی کودک و نوجوان در کشور، پیمایش ملی اختلالات روانپزشـکی در کودکان و نوجوانان ایران (IRCAP) بر آن شده است که برآوردی دقیق، استاندارد، سراسری و هماهنگ از اختلالات روانپزشـکی کـودک و نوجوان در ایران به دست آورد. این مطالعه به عنوان بخشی از طـرح کشوری تعیین شیوع اختلالات روانپزشکی کودکان و نوجوانـان در شهر یزد و روستاهای اطراف پرداخته است.
روش بررسی
طراحی مطالعه و نمونه‌گیری: پژوهش حاضر یک پیمایش مقطعی و مبتنی بر جامعه با عنوان «اختلالات روانپزشکی کودکان و نوجوانان ایران (IRCAP) بود که در تمامی استان‌های ایران از جمله یزد، اجرا شد. در مجموع 1174 کودک و نوجوان 6 تا 18 ساله شهر یزد به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای از مناطق روستایی و شهری یزد انتخاب شدند. ابتدا 173 خوشه بر اساس کد پستی به طور تصادفی انتخاب شدند و در هر خوشه شش مورد (3 مورد از هر جنسیت) در گروه‌های سنی مختلف (6 تا 9 سال، 10 تا 14 سال و 15 تا 18 سال انتخاب شدند). در نهایت بعد از بررسی نمونه‌ها و با توجه به معیارهای ورود و خروج، 1035 نمونه در مطالعه شرکت کردند. روان‌شناسان آموزش دیده به خانه‌های شرکت‌‌کنندگان مراجعه کرده و با استفاده از پرسش‌نامه اختلالات عاطفی و اسکیزوفرنیا برای کودکان در سنین مدرسه (18-6) با آن‌ها مصاحبه کردند. علاوه بر این، اطلاعات جمعیت شناختی (جنسیت، سن، تحصیلات کودک، تحصیلات والدین، شغل والدین و وضعیت اقتصادی) جمع¬آوری شد.
معیارهای ورود و خروج
معیارهای ورود به مطالعه، شهروند ایران بودن، حداقل یک سال اقامت در استان یزد و محدوده سنی 6 تا 18 سال بود. کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماری شدید جسمی از مطالعه خارج شدند.
ابزار: پرسش‌نامه اختلالات عاطفی و اسکیزوفرنیا برای کودکان در سنین مدرسه (18-6) Kiddie-SADS (K-SADSPL) برنامه زمانی برای اختلالات عاطفی و اسکیزوفرنی برای کودکان در سن مدرسه/نسخه فعلی و مادام‌العمر، یک مصاحبه روانپزشکی نیمه ساختاریافته است که بر اساس DSM-IV است. این پرسش‌نامه شامل 5 گروه تشخیصی است: (1) اختلالات عاطفی (2) اختلالات روان‌پریشی. (3) اختلالات اضطرابی (4) اختلالات رفتاری (5) سوء‌مصرف مواد، اختلالات تیک، اختلالات خوردن و شب‌ادراری (16). مصاحبه با سوالاتی در مورد جمعیت‌شناسی شروع می¬شود. علاوه بر این، اطلاعاتی در مورد ارائه شکایات و مشکلات روانپزشکی قبلی نیز به دست می آید (17). غنی زاده و همکاران پایایی نسخه فارسی این پرسش‌نامه را با استفاده از آزمون مجدد 0/81 و پایایی بین ارزیابان را 0/69 گزارش کرده‌اند (18).
تجزیه و تحلیل آماری
داده‌ها برای تعیین فراوانی اختلالات روانپزشکی و سبک زندگی در کودکان و نوجوانان واردversion 16  SPSS شد. از تحلیل توصیفی و فاصله اطمینان 95 درصد استفاده شد. مقدار p<0.05 از نظر آماری معنی‌دار در نظر گرفته شد. هم‌چنین برای کنترل متغیرهای مداخله‌گر از رگرسیون لجستیک استفاده شد.
ملاحظات اخلاقی
پروپوزال این تحقیق توسط مؤسسه ملی توسعه تحقیقات پزشکی (NIMAD) تایید شده است. (کد اخلاق IR.NIMAD.REC.1395.001). رضایت آگاهانه از کودکان و نوجوانان اخذ شد. برای شرکت‌کنندگان کمتر از 15 سال توسط والدین آن‌ها و برای شرکت‌کنندگان 15 تا 18 سال توسط والدین آن‌ها یا توسط خود نوجوانان رضایت‌نامه تکمیل شد. اطلاعات مربوط به کودکان و نوجوانان و خانواده‌های آن‌ها محرمانه بود. اگر کودکان یا نوجوانان مبتلا به اختلال روانپزشکی تشخیص داده می‌شدند، روانپزشک کودک و نوجوانی که در این پروژه همکاری می‌کرد، آن‌ها را بدون هزینه درمان می¬کرد. اما اگر شرکت‌کنندگان یا والدین آن‌ها مایل به استفاده از درمان رایگان نبودند، به سایر روانپزشکان کودک و نوجوان ارجاع داده می‌شدند.
نتایج
از 1174 کودک و نوجوان 6 تا 18 ساله دعوت شده، در مجموع 1035 مورد (88%) در این مطالعه مقطعی تحلیلی شرکت کردند. شرکت کنندگان 456 نفر (44/1%) پسر و 579 نفر (55/9%) دختر بودند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان در این مطالعه 3/9±11/3 سال بود. اکثر آن‌ها (94/7%) در مناطق شهری و بقیه (5/3%) در مناطق روستایی زندگی می-کردند. اکثر شرکت‌کنندگان والدینی با تحصیلات دیپلم داشتند (39/5 درصد از آن‌ها پدرانی با تحصیلات دیپلم و 41/3 درصد از آن‌ها مادرانی با تحصیلات دیپلم داشتند). اکثر پدران (61/4%) در بخش خصوصی کار می‌کردند و بیشتر مادران خانه‌دار (73/9%) بودند. شیوع کل اختلالات روانپزشکی در پسران 46/5 درصد و در دختران 26/8 درصد بود. شیوع اختلالات روانپزشکی در کودکان و نوجوانان شهری 36/6 درصد و در کودکان و نوجوانان روستایی 14/5 درصد بود. شیوع کلی اختلالات روانپزشکی در کودکان و نوجوانان 35/5 درصد است. لازم به ذکر است که شیوع کلی اختلالات روانپزشکی شامل عقب‌ماندگی ذهنی، صرع و مصرف دخانیات نمی‌‌‌شود. همانطور که جدول 1 نشان می دهد، نسبت شانس ابتلا به اختلالات روانپزشکی در کل جمعیت از نظر جنسیت 0/42 (برای دختران) بوده است. هم‌چنین نشان می‌دهد که اختلالات روانپزشکی در کل جمعیت از نظر سنی در گروه 14-10 سال 1/38 بوده است. با توجه به جدول 2، اختلالات اضطرابی بیشترین شیوع اختلالات روانپزشکی (22/2%) و در بین اختلالات اضطرابی، اختلال اضطراب جدایی (8/7%) و اضطراب فراگیر (8/6%) بیشترین شیوع را داشتند. همانطور که جدول 3 نشان می دهد، همبودی اختلالات خلقی با اختلالات اضطرابی (87/9 درصد) و اختلالات رفتاری (39/4 درصد) بیشتر از سایر اختلالات است. اختلالات روان پریشی به طور گسترده‌ای با اختلالات رفتاری (44/4%) مرتبط بود. هم‌چنین همبودی اختلالات رفتاری با اختلالات اضطرابی (44/4 درصد) و همبودی اختلالات رشد عصبی با اختلالات رفتاری (61/5‌ درصد) نیز برای کودکان و نوجوانان معنی دار بود.
 

جدول 1: نسبت شانس (95% CI) برای اختلال روانپزشکی بر اساس متغیرهای جمعیت‌شناختی در کودکان و نوجوانان استان یزد در سال1395


جدول 2: شیوع اختلالات روانپزشکی در بین کودکان و نوجوانان (18-6) استان یزد در سال 1395


جدول 3: فراوانی همبودی اختلالات بر اساس نوع اختلال روانپزشکی در کودکان و نوجوانان استان یزد در سال 1395







شکل 1: شیوع اختلالات روانپزشکی در بین کودکان و نوجوانان استان یزد در سال 1395
 
بحث
جمعیت کودکان و نوجوانان در محدوده سنی 6 تا 18 سال در استان یزد حدود 270000 نفر است و این گروه سنی بیشتر مستعد تأثیرپذیری از تغییرات سریع اجتماعی-فرهنگی است که در دهه گذشته در ایران رخ داده است. بر اساس مطالعه‌ای که نوربالا و همکاران در سال 2015 انجام دادند، میزان شیوع بیماری‌‌های روانی در بزرگسالان از سال 1999 افزایش یافته است (19)، به ویژه در یزد که این میزان از 11/8 درصد به 26/7 درصد افزایش یافته است (20). بر اساس یک متاآنالیز، بررسی 41 مطالعه انجام شده بین 1985 تا 2012 در 27 کشور 31/1% بود. میرزایی و همکاران (2018) هم‌چنین نتایج مشابهی را در مورد رشد سریع شیوع اختلالات روانپزشکی در بزرگسالان گزارش کردند و نشان دادند که افسردگی، اضطراب و استرس به ترتیب 29%، 32/2% و 34/8% از ساکنان بزرگسال یزد مشاهده شده است (21). اختلالات روانپزشکی در کودکان و نوجوانان در ایران، در یک دهه به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. و در مجموع، این نرخ بالاتر از نرخهای مشابه در سایر نقاط جهان است. این میزان بالای اختلالات روانپزشکی ممکن است به ‌دلیل سطح بالای دستاوردهای صنعتی و اجتماعی- اقتصادی و تغییرات خانوادگی و جمعیتی بر اساس نظریه آرمان‌‌گرایی رشدی/توسعه‌گرا Developmental idealismباشد که در سطح جهانی منتشر شده است، در حالی‌که در کنار این تغییرات، یزد فرهنگ مذهبی را نیز حفظ کرده است. آرمان‌گرایی توسعه‌گرا در میان خانواده‌‌‌‌ها با سنت‌های قدیمی از گذشته، ممکن است در این استان بیشتر از سایر نقاط ایران مورد تأیید قرار گیرد (22). آرمان‌گرایی رشدی/ توسعه‌ای یک مدل فرهنگی – مجموعه‌ای از باورها و ارزش‌ها ‌ است که اهداف مناسب توسعه و روش‌های دستیابی به این اهداف را مشخص می‌کند، که شامل باورهایی در مورد روابط علت و معلولی مثبت میان عواملی مانند رشد اقتصادی، پیشرفت تحصیلی، سلامت، حکومت سیاسی و هم‌چنین ارزش‌های قوی در رابطه با بسیاری از ویژگی‌ها، از جمله رشد اقتصادی، تحصیلات، خانواده‌های کوچک، برابری جنسیتی، و حکومت دموکراتیک است. این الگوی فرهنگی از خاستگاه خود در میان نخبگان شمال غربی اروپا به نخبگان و مردم عادی در سراسر جهان گسترش یافته است. ایده‌آلیسم توسعه‌ای چنان در نهادهای اجتماعی محلی، ملی و جهانی جا افتاده است که اکنون در میان بسیاری از نخبگان ملی، دانشگاهیان، دست‌اندرکاران توسعه و مردم عادی در سراسر جهان به جایگاهی بدیهی دست یافته است. فرهنگ ایده‌آلیسم توسعه‌ای یک نیروی اساسی در پشت بسیاری از برخوردهای فرهنگی در درون و بین جوامع بوده است و همچنان عامل مهم بسیاری از تغییرات اجتماعی جهانی است. ترکیب مدرن شدن و ویژگی‌های سنتی خانواده در یزد و شکاف نسلی در پذیرش آرمان‌گرایی توسعه‌گرا می‌تواند مهم‌ترین عامل در ایجاد مشکلات عاطفی و رفتاری در کودکان و نوجوانان و تبیین احتمالی نرخ بالای اختلالات روانپزشکی در گروه سنی کودکان و نوجوانان شهر یزد باشد (23). با توجه به انواع اختلالات روانپزشکی، بر اساس نتایج این مطالعه، شایع‌ترین بیماری ها اختلالات اضطرابی کل با نرخ 22/2درصد و در بین زیر مجموعه اختلالات اضطرابی، شایع ترین بیماری اضطراب جدایی (8/7 درصد) و اختلال اضطراب فراگیر (8/6 درصد) است. در همین حال، طبق مطالعه محمدی و همکاران در سال 1387، مشابه این مطالعه، شایع ترین اختلالات روانپزشکی بیش فعالی 8/3 درصد، نافرمانی مقابله‌ای 7/1 درصد، اختلالات افسردگی 4/9 درصد، اختلال خلقی فصلی 4/8 درصد و اختلال اضطراب فراگیر 4/6 درصد بوده است (10). بنابراین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد میزان اختلال اضطراب به‌طور قابل‌توجهی بالا بوده و در طی چند سال گذشته افزایش یافته است. عوامل اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی و غیرقابل پیش‌بینی بودن وضعیت اجتماعی-اقتصادی افراد تعیین کننده اختلالات روانپزشکی است. از نظر تفاوت جنسیتی، این مطالعه نشان داد که شیوع اختلالات روانپزشکی در پسران بیشتر از دختران است، هم‌چنین بیماری‌هایی از جمله OCD، شب ادراری، تیک، ADHD، ODD، CD، اختلال مصرف دخانیات و صرع در پسران شیوع بیشتری داشتند. تفاوت‌های جنسی در تأثیر، دوره و شدت اختلالات روانپزشکی به‌طور گسترده گزارش شده است، همراه با تفاوت‌های جنسی در وضعیت غدد درون ریز که بر اثرات محافظت کننده عصبی هورمون های غدد جنسی و سایر استروئیدهای عصبی فعال متفاوت در بیماران مرد و زن تأثیر می‌گذارد. تحقیقات بالینی بیشتری در زمینه سلامت روان مرد/زن ضروری است، زیرا تفاوت‌های جنسیتی را به عنوان پنجره‌ای اساسی برای درک مسیرهای علت‌شناسی و بیماری‌زا، از جمله تأثیر عوامل محیطی منجر به اختلالات روانپزشکی در مردان و زنان در نظر گرفته می‌شود، اگر به خوبی شناخته شده باشد که عوامل محیطی، اجتماعی و فرهنگی به‌طور کلی در بروز و سیر بیماری‌های روانپزشکی تأثیر زیادی دارند، بدیهی است که بر اساس جنسیت تأثیرات متفاوتی بر اختلالات روانی دارند. تفاوت‌های جنسیتی در وضعیت اجتماعی-اقتصادی، سطح تحصیلات، تجارب آسیب‌زا و کلیشه‌های فرهنگی، تفاوت‌های واقعی را در اپیدمیولوژی، علل بیماری‌زایی و علائم بسیاری از بیماری‌های سلامت روان تعیین می‌کند (24). طبق مطالعه محمدی و همکاران در سال 2008، تنها میزان شیوع ADHD در پسران به طور معنی‌داری بیشتر بود، اما مشکل عاطفی در دختران و مشکلات همسالان در پسران با پرسش‌نامه قدرت و دشواری به‌طور معنی‌داری بیشتر بود. بر اساس مطالعه همین نویسنده در سال 2013، اختلال سلوک بیشترین شیوع را در پسران (6/25 درصد) و مشکلات اجتماعی کمترین شیوع را در دختران (5/5 درصد) داشت. نتایج آن‌ها نشان داد که بین دو جنس تفاوت معناداری وجود دارد و شیوع مشکلات روانی تنها در مشکلات عاطفی وجود دارد. اگرچه نتایج این مطالعه قطعی نیست، اما یافته‌های پژوهش حاضر با میزان شیوع گزارش شده این اختلالات در کتاب روانپزشکی که در پسران بیشتر از دختران است، همسو بود (25). با توجه به توزیع فراوانی اختلالات روانپزشکی در گروه‌های سنی مختلف، تفاوت معنی‌داری در این مطالعه مشاهده نشد. از نظر OCD، با توجه به مطالعه شیوع گسترده، افزایش تصاعدی در میزان گروه‌های سنی 7-5، 10-8، 12-11 و 13 سال وجود داشت (10)، اما در بین اختلالات اضطرابی، اختلال اضطراب جدایی اوج شروع را بین 7 تا 9 سالگی داشت و در دوران کودکی بیشتر از گروه سنی پیش‌دبستانی یا نوجوانی شایع بود. افسردگی در گروه سنی نوجوانان شیوع بیشتری دارد و ADHD شایع ترین اختلال رفتاری دوران کودکی در مراکز سرپایی در ایالات متحده است (26). در این مطالعه تشخیص بر اساس آزمایش بود نه ارزیابی بالینی، بنابراین ممکن است علت اصلی ارتباط غیرمعنادار اختلالات روانپزشکی با گروه سنی باشد. با توجه به همبودی، نتایج این مطالعه نشان داد که همبودی اختلالات خلقی با اختلالات اضطرابی (87/9 درصد) و اختلالات رفتاری (39/4‌درصد) بیشتر از سایر اختلالات است (26). این باور وجود دارد که اکثر جوانان مبتلا به افسردگی شدید حداقل یک اختلال همبود (40 تا 90 درصد) و 30 تا 50 درصد آن‌ها دو یا چند اختلال روانپزشکی دارند. افسرده خویی و اختلال اضطراب دو اختلال همبود شایع در جوانان مبتلا به افسردگی هستند و پس از این دو اختلال، اختلالات رفتاری مخرب و سوء‌مصرف مواد از اختلالات همبود شایع هستند (28،27)، بنابراین در مطالعه ما، اختلال اضطراب از فراوانی بالایی برخوردار است. تقریباً به اندازه تمام بیماریهای همراه با افسردگی در مطالعه فوق الذکر. این شیوع بالای اختلال اضطراب ممکن است به دلیل مسئله ایده‌آل گرایی رشدی باشد. در مطالعه ما، تنها 9/2 درصد از نمونه های مورد مطالعه مبتلا به اختلالات رفتاری، اختلال سوء‌مصرف مواد داشتند. با وجود اینکه گروه اختلال رفتاری شامل سه اختلال است و ADHD یکی از موارد کم فراوانی است، باید به دلیل محدوده سنی 6 تا 17 سال در مطالعه ما باشد. توضیح دیگر می‌تواند ناراحتی در گفتن حقیقت باشد. اختلالات روان‌پریشی و ADHD از اختلالات بسیار شایع هستند. شیوع مادام‌العمر همه اختلالات روان‌پریشی بالای 3 درصد است، در حالی که شیوع ADHD در طول زندگی ممکن است از 10 درصد تجاوز کند و با این میزان فراوانی بالا، در تعداد قابل‌توجهی از موارد به طور همزمان رخ می دهند (24،29). میزان همبودی اختلالات روان پریشی و اختلالات رفتاری در مطالعه ما 44/4 درصد بود. این میزان بالا ممکن است به دلیل گروه بزرگتری از اختلالات رفتاری نسبت به ADHD به تنهایی باشد.
محدودیت‌ها:
محدودیت مطالعه ما این بود که این مطالعه در مرکز استان یزد یعنی (شهرستان یزد و روستاهای اطراف) انجام شد. این طرح در سایر شهرستان‌های استان یزد نیز قابل اجراست و از این طریق، تخمین دقیق‌تری از اختلالات روانپزشکی در کودکان و نوجوانان به‌دست خواهد آمد.
نتیجه‌گیری
نتایج این پژوهش نشان داد که، اختلالات روانپزشکی در کودکان و نوجوانان در یزد، به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. این میزان از 11/8 درصد به 26/7 درصد افزایش یافته است. جمعیت 18 میلیونی کودکان و نوجوانان و شیوع بالای اختلالات روانپزشکی در بین آن‌ها و تأثیر این بیماری‌ها بر عملکرد فردی، اجتماعی و شغلی دانش‌آموزانی که آینده کشور را رقم خواهند زد، می‌تواند پیامدهای قابل‌توجهی برای خدمات بهداشت روان داشته باشد. اگر ایده‌آلیسم رشدی در ارتباط با میزان شیوع بالای اختلالات روانپزشکی فرض شود، بنابراین یک مطالعه تحقیقاتی برای روشن شدن رابطه و یافتن راهبردهای مداخله‌ای اجتماعی ممکن برای پیشگیری یا کاهش بروز چنین مشکلات سلامت روانی ضروری است. این شیوع قابل توجه هشداری است برای سیاست¬گذاران عرصه سلامت و نشانگر نیاز به افزایش توجه به حوزه سلامت روان و رشد و ارتقای کمی و کیفی خدمات سلامت روان در عرصه¬های پیشگیری و درمان است. عدم توجه به این موضوع در درازمدت منجر به تشدید مشکلات اجتماعی و اقتصادی خواهد شد.
سپاس‌گزاری
این پژوهش نتیجه طرح تحقیقاتی است که، مؤسسه ملی توسعه تحقیقات پزشکی نیماد از این مطالعه حمایت مالی کرده است و دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی و مرکز تحقیقات قلب و عروق یزد نیز از این مطالعه حمایت کردند. از مشارکت کودکان و خانواده‌هایشان تشکر می‌کنیم و هم‌چنین از مرکز تحقیقات قلب و عروق یزد و مدیریت بیمارستان افشار تشکر می‌کنیم.
حامی مالی: این پروژه توسط مؤسسه ملی توسعه تحقیقات پزشکی (NIMAD) حمایت مالی شده است.
تعارض در منافع: وجود ندارد.

References:
 
1-    Kieling C, Baker-Henningham H, Belfer M, Conti G, Ertem I, Omigbodun O, et al. Child and Adolescent Mental Health Worldwide: Evidence for Action. Lancet 2011; 378(9801): 1515-25.
2-    Boe T, Heiervang ER, Stormark KM, Lundervold AJ, Hysing M. Prevalence of Psychiatric Disorders in Norwegian 10-14-Year-Olds: Results from a Cross-Sectional Study. Plos One 2021; 16(3): e0248864.
3-    Organization WHO. Promoting Mental Health: Concepts, Emerging Evidence, Practice: Summary Report. 2004. SAGE Handb Ment Heal Illn 2011; 405-29.
4-    Satcher D. Mental health: A report of the surgeon general - Executive summary. Prof Psychol Res Pract 2000; 31(1): 5-13.
5-    Younger DS. Epidemiology of Childhood and Adult Mental Illness. Neurol Clinics 2016; 34(4): 1023-33.
6-    Merikangas K, Jian-ping H, Burstein M, Swanson S, Avenevoli S, Lihong C, et al. Lifetime Prevalence of Mental Disorders in US Adolescents: Results from the National Comorbidity Study-Adolescent Supplement. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 2011; 49(10): 980-9.
7-    Polanczyk GV, Salum GA, Sugaya LS, Caye A, Rohde LA. Annual Research Review: A Meta-Analysis of the Worldwide Prevalence of Mental Disorders in Children and Adolescents. J Child Psychol Psychiatry 2015; 56(3): 345-65.
8-    Suzuki M, Morita H, Kamoshita S. [Epidemiological Survey of Psychiatric Disorders in Japanese School Children. Part III: Prevalence of Psychiatric Disorders in Junior High School Children]. Nihon Koshu Eisei Zasshi 1990; 37(12): 991-1000.
9-    Lynch F, Mills C, Daly I, Fitzpatrick C. Challenging Times: Prevalence of Psychiatric Disorders and Suicidal Behaviours in Irish Adolescents. J Adolesc 2006; 29(4): 555-73.
10-    Shahrivar Z, Mahmoodi J, Alavi A, Mohammadi MR, Tehranidoost M, Saadat S. Prevalence of psychiatric disorders amongst adolescents in Tehran. Iran J Psychiatry 2008; 3(3): 100-4. [Persian]
11-    Davies S, Heyman I, Goodman R. A Population Survey of Mental Health Problems in Children with Epilepsy. Dev Med Child Neurol 2003; 45(5): 292-5.
12-    Nikapota AD. Child Psychiatry in Developing Countries. British J Psychiatry 1991; 158: 743-51.
13-    Mohammadi MR, Ahmadi N, Salmanian M, Asadian-Koohestani F, Ghanizadeh A, Alavi A, et al. Psychiatric Disorders in Iranian Children and Adolescents. Iran J Psychiatry 2016; 11(2): 87-98. [Persian].
14-    Mohammadi MR, Arman S, Dastjerdi JK, Salmanian M, Ahmadi N, Ghanizadeh A, et al. Psychological Problems in Iranian Adolescents: Application of the Self Report form of Strengths and Difficulties Questionnaire. Iran J Psychiatry 2013; 8(4): 152-9. [Persian]
15-    Derakhshanpour F, Mohammadi M.R, Zarafshan H, Ahmadi A, Kashni L, Bashiri N and et al. Prevalence of Psychiatric Disorders among Children and Adolescents in Gorgan, North of Iran (2019). J Gorgan Univ Med Sci 2020; 22(3): 113-20. [Persian]
16-    Kaufman J, Birmaher B, Brent D, Rao U, Flynn C, Moreci P, et al. Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia for School-Age Children-Present and Lifetime Version (K-SADS-PL): Initial Reliability and Validity Data. J am Acad Child Adolesc Psychiatry 1997; 36(7): 980-8.
17-    Birmaher B, Ehmann M, Axelson DA, Goldstein BI, Monk K, Kalas C, et al. Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia for School-Age Children (K-SADS-PL) for the Assessment of Preschool Children - A Preliminary Psychometric Study. J Psychiatr Res 2009; 43(7): 680-6.
18-    Ghanizadeh A. ADHD, Bruxism and Psychiatric Disorders: Does Bruxism Increase the Chance of a Comorbid Psychiatric Disorder in Children with ADHD and their Parents? Sleep Breathing1 Ghanizadeh a ADHD, Bruxism Psychiatr Disord Does Bruxism Increase Chance a Comorbid Psychiatr Disord Child with ADHD Their Parents? Sleep Breath 2008; 12(4): 375-80. [Persian]
19-    Noorbala AA, Faghihzadeh S, Kamali K, Yazdi SAB, Hajebi A, Mousavi MT, et al. Mental health survey of the iranian adult population in 2015. Arch Iran Med 2017; 20(3): 128-34. [Persian]
20-    Noorbala AA, Bagheri Yazdi SA, Faghihzadeh S, Kamali K, Faghihzadeh E, Hajebi A, et al. a Survey on Mental Health Status of Adult Population Aged 15 and Above in the Province of Isfahan, Iran. Arch Iran Med 2017; 20(11): S51-4. [Persian]
21-    Mirzaei M, Ardekani SMY, Mirzaei M, Dehghani A. Prevalence of Depression, Anxiety and Stress among Adult Population: Results of Yazd Health Study. Iran J Psychiatry 2019; 14(2): 137-46. [Persian]
22-    Abbasi-shavazi M, Askari-Nodoushan A, Tornton A.  Family Life and Developmental Idealism in Yazd, Iran. Demor Res 2011; 26(10): 207-38.
23-    Thornton A, Dorius SF, Swindle J. Developmental Idealism: The Cultural Foundations     of World Development Programs. Sociol Dev (Oakl) 2015; 1(2): 277-320.
24-    Franceschini A, Fattore L. Gender-Specific Approach in Psychiatric Diseases: Because Sex Matters. Eur J Pharmacol 2021; 896: 173895.
25-    Sadeghi Y, Tabatabaei Irani P, Rafiee L, Haghjooy Javanmard Sh. Evaluation of rs1957106 Polymorphism of NF‑ κ BI in Glioblastoma Multiforme in Isfahan , Iran. Adv Biomed Re 2019; 8: 1-9. [Persian]
26-    Paul I, Sinha VK, Sarkhel S, Praharaj SK. Co-morbidity of Obsessive-compulsive Disorder and Other Anxiety Disorders with Child and Adolescent Mood Disorders. East Asian Arch psychiatry 2015; 25(2): 58-63.
27-    Levy E, Traicu A, Iyer S. Psychotic Disorders Comorbid with Attention-Deficit Hyperactivity Disorder: An Important Knowledge Gap. Can J Psychiatry 2015; 60(3 Suppl 2): S48-52.
28-    Clinic P, Luka B. Comorbidity in Children and Adolescent Psychiatry. Psychiatr Danub 2010; 22(2): 298-300.
29-    Nasiri M, Mohammadi MR, Ahmadi N, Alavi SS, Rezazade H, Ostvar Rostami F, et al. The Epidemiology of Psychiatric Disorders in Children and Adolescents in Mazandaran Province. JBUMS 2019; 21: 314-19. [Persian]