ماهنامه علمی پ‍ژوهشی

مقدمه
جهان در سال 2019 با رویدادی مواجه شد که بی تردید در تاریخ بهداشت و سلامت جهان باقی خواهد ماند؛ در اواخر این سال ویروسی جدید به نام "کرونا ویروس 2019" یا " کووید19" به جهانیان معرفی شد (1). شروع همه‌گیری این ویروس از 8 دسامبر 2019 در ووهان چین آغاز شد و به سرعت در سراسر جهان گسترش یافت به ‌طوری‌که تا امروز بیشتر کشورهای دنیا درگیر آن شده‌اند (2). طبق آمار سازمان بهداشت جهانی تا تاریخ 27 سپتامبر 2020 (6 مهر) تعداد مبتلایان به کووید از مرز30 میلیون نفر گذشت که از این میان 991,224 نفر جان خود را از دست دادند در ایران نیز تا کنون آمار مبتلایان به بیش از 443 هزار نفر نفر رسیده و تعداد جان‌باختگان نیز از مرز 25 هزار نفر تجاوز کرده است (1). شیوع ناگهانی کرونا، شوکی به مراتب بزرگ‌تر و قوی‌تر از موارد مشابه از همین دسته ویروس‌ها مانند آنفولانزا برای جامعه جهانی به‌خصوص سیاست‌گذاران بهداشت به همراه داشته است (2). ویژگی‌های این بیماری از جمله قابلیت شیوع و انتقال بالا و قریب‌الوقوع بودن سبب شد که دهکده جهانی با چالشی بزرگ روبرو شود (3)، به ‌‌طوری‌که در 30 ژانویه 2020، یعنی تنها دو ماه پس از گزارش اولین موارد بیماری، سازمان بهداشت جهانی اعلام وضعیت اضطراری نمود (1) و از آنجایی‌که دارو یا واکسن قطعی برای آن ساخته نشده است (4) به کشور‌ها توصیه کرد برای کاهش گسترش این بیماری، تماس افراد با یکدیگر را محدود کرده و کاهش دهند (1) بر همین اساس بسیاری از کشور‌ها مجبور به اجرای قرنطینه کامل، ممنوعیت اجتماعات و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی شدند (5). این محدودیت‌های کرونایی و قرنطینه خانگی سبب شد که سبک زندگی افراد شدیداً تحت تأثیر قرار گرفته، روال عادی زندگی افراد مختل شود و آشفتگی‌هایی نیز در ساختار‌های فردی و اجتماعی به‌وجود بیاید (6). سبک زندگی بنا به تعریف سازمان بهداشت جهانی به‌صورت الگوی رفتاری مشخصی تعریف می‌شود که تحت تأثیر متقابل ویژگی‌های شخصی، شرایط محیطی زندگی‌، شرایط اجتماعی-اقتصادی و تعاملات اجتماعی قرار می‌گیرد. به این صورت که دائماً با تغییر شرایط محیطی و اجتماعی، سبک زندگی نیز تغییر یافته و با آن منطبق می‌شود (2). گسترش کووید 19 به سرعت بر زندگی روزمره افراد، مشاغل، تجارت‌ها و جنبش‌های جهانی تأثیر گذاشت و آن‌ها را مختل کرد (4) که این تعطیلی کارها و مشاغل و ماندن در خانه نیز خود اثراتی به دنبال دارد که نه تنها می‌تواند منجر به بی حوصلگی افراد در خانه شود بلکه شنیدن و خواندن مداوم مطالب مربوط به کووید 19 در قرنطینه خود می‌تواند استرس‌زا باشد و افراد را به سمت پرخوری‌های استرسی سوق دهد (7). هم‌چنین استرس و اضطراب خود می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و فرد را برای بیماری آسیب پذیرتر کند (8). از طرفی دیگر محدودیت‌های کرونایی و تعطیلی‌ها نه تنها با محدود‌کردن خرید روزانه و دسترسی به مواد تازه، افراد را به سمت مصرف غذاهای آماده و فوری و رژیم غذایی ناسالم سوق داده بلکه زمینه را برای انجام فعالیت‌های بدنی منظم نیز به خطر انداخته است. که همه این‌ها می‌تواند عوارض نا مطلوبی همچون افزایش خطر ابتلا به چاقی و بیماری‌های قلبی عروقی به همراه داشته باشد (7). بنابراین چیزی که واضح است این است که با شیوع کرونا سبک زندگی همه تغییر پیدا کرده است (9). دانشجویان دانشگاه می‌توانند یکی از جمعیت‌های آسیب دیده باشند. در ماه‌های اخیر‌، به دلیل بیماری همه‌گیر COVID-19، برنامه‌های معمول دانشجویان تغییر یافته است (10) به طوری‌که قرنطینه شدن شدن، سیستم‌های آموزشی را مجبور به سازگاری کرد و به دانشجویان اجازه داد تا ساعت‌های مطالعه خود را تنظیم کنند زیرا دیگر لازم نیست تا در کلاس‌های معمول صبح خود شرکت کنند. همه این تغییرات در برنامه‌های درسی و تدریس بر عملکرد علمی دانشجویان تأثیر‌گذار بوده است (12،11). گروهی از دانشجویان که بیماری همه‌گیر COVID-19 می‌تواند به شدت آنان را تحت تأثیر قرار دهد دانشجویان پرستاری می‌باشند. دانشجویان پرستاری به ‌علت قرنطینه شدن‌، رعایت فاصله اجتماعی و پیامدهای ناشی از این وضعیت اعم از لغو کلاس‌ها‌، لغو امتحانات‌، لغو حضور در بالین و از دست دادن مشاغل نیمه وقت را تجربه کردند و یا حضور متناوب در بیمارستان‌هایی که ممکن است لازم باشد از مردم مبتلا به کووید - 19 مراقبت کنند در معرض خطر با کارکنان و بیماران آلوده قرار گرفته‌اند (13). در بعضی از کشورها‌، دانشجویان پرستاری گزارش کرده‌اند که برای پذیرش نقش بالینی‌شان جهت کمک به بیماران احساس فشار کرده‌اند این امر آن‌ها را بیشتر در معرض خطر وضعیت روانی ناخوشایند قرارداده است (14) و آنان خود را در موقعیتی احساس می‌کردند که بایستی بین ایمنی خانواده خود و ادامه به حرفه پرستاری یکی را انتخاب کنند (15) و به نوعی سبک زندگی دانشجویان دستخوش تغییر شده. و این موضوع آن‌جا مهم می‌شود که تأثیر این ویروس بر آینده تحصیلی و وضعیت شغلی آینده آن‌ها موجب ترس و نگرانی شده و سلامت روان آن‌ها نیز به مخاطره افتاده است (16،13). مرور متون نشان می‌دهد که در زمینه بررسی تاثیر شیوع کووید -19 بر دانشجویان مطالعات محدودی صورت گرفته که بیشتر متغیرهای مربوط به سلامت روان‌، فعالیت فیزیکی و بی‌تحرکی را بررسی نمودند‌. از جمله مطالعه Pan (2020) در چین نشان داد که احساسات منفی و اضطراب از پیامد‌های منفی قرنطینه از نظر دانشجویان بوده است (9). خدا‌بخشی و همکاران (‌1399) طی مطالعه‌ای بیان کردند که دغدغه اقتصادی و ترس از فردای خلاصی از کرونا، دغدغه فکری پیرامون به خطر افتادن سلامت خانواده، رشد احساسات منفی، سردرگمی‌، بدبینی و وسواس فکری- عملی پیرامون بدن خود از جمله تجارب اصلی روان‌شناختی دانشجویان در قرنطینه خانگی است (17). Romero-Blanco و همکاران (2020) کاهش فعالیت بدنی و بی‌تحرکی و افزایش مدت زمان نشستن را از بیامدهای قرنطینه شدن دانشجویان معرفی کردند (18). لذا با تمرکز بر این که دانشجویان به‌خاطر شرایط سنی و موقعیت اجتماعی که دارند نوع سبک زندگی شان نه تنها بر زندگی شخصی و سلامتی خودشان، بلکه بر سبک زندگی و سلامتی سایر افراد جامعه نیز تاثیر‌گذار است (19)‌؛ و با توجه به این که پایان شرایط ناشی از شیوع کووید -19 و محدودیت‌های آن همچنان نا معلوم است. لذا انجام مطالعاتی پیرامون سبک زندگی در شرایط قرنطینه اجباری می‌تواند گامی ضروری برای طراحی سیاست‌های عمومی و منطقه‌ای است و شواهد مورد نیاز برای طراحی مداخلات پیشگیرانه برای کاهش پیامد‌های ناشی از کووید-19 از قبیل اختلالات روانپزشکی‌، بیماری‌های متابولیکی و قلبی را فراهم کند (20) به ‌طوریکه امروزه در تمام دنیا به جای آنکه تمرکز بر استراتژی‌های درمانی باشد سعی بر آن است که با برنامه‌ریزی‌های و آموزش‌، سلامت را بهبود دهند و علت بسیاری از مشکلات سلامتی‌، سبک زندگی و رفتارهای بهداشتی معرفی شده است (21)‌. لذا مطالعه حاضر با عنوان " بررسی سبک زندگی در دوران همه‌گیری کووید-19 در دانشجویان پرستاری دانشگاه یزد در سال 1399" انجام شد.
روش بررسی
مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی مقطعی است که جهت بررسی سبک زندگی دانشجویان پرستاری دانشگاه یزد در دوران پاندمی کووید 19 از مهر ماه 1399 تا اسفند 1399 انجام شد‌. جامعه مورد بررسی را کلیه دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی یزد در سال 1399 تشکیل دادند. معیار‌های ورود دانشجویان شامل اشتغال فعلی به تحصیل در رشته پرستاری دانشکده پرستاری یزد‌، دانشجوی میهمانی یا انتقالی نبودن و معیار‌های خروج دانشجویان شامل ابتلاء به بیماری‌های روانی مسجل شده و تحت درمان بر اساس خود اظهاری دانشجویان‌، داشتن تجربه بحران در طی 6 ماه گذشته بود و معیار ریزش شامل عدم تکمیل کامل پرسش‌نامه‌ها بود. نمونه‌گیری به شیوه غیر تصادفی در دسترس انجام شد‌. بدین صورت که پرسش‌نامه به‌صورت آنلاین و با قرار دادن لینک در شبکه‌های مجازی در اختیار دانشجویان پرستاری قرار گرفت‌. با در نظر گرفتن سطح اطمینان 95 درصد و با توجه به مطالعه پایلوت و مقدار انحراف معیار 10/7 و خطای براورد 1/5 با استفاده از فرمول زیر تعداد نمونه مورد نیاز برای مطالعه 171 نفر برآورد شده بود .

جهت گردآوری داده‌ها از فرم اطلاعات دموگرافیک و پرسش‌نامه سبک زندگی در همه‌گیری کووید-19 استفاده شد. بدین صورت که در ابتدا پژوهشگران در سایت کوگل در بخش کوگل فرم پرسش‌نامه‌های مطالعه را بارگذاری نموده و یک لینک دریافت کردند و آن لینک را در اختیار نمایندگان دانشجویان پرستاری قرار دادند تا در گروه‌های مجازی هر کلاسی اطلاع‌رسانی شود هم‌چنین در کانال‌های مجازی دانشکده پرستاری به دانشجویان پرستاری درباره انجام مطالعه حاضر و دعوت به شرکت در تحقیق اطلاع رسانی صورت گرفت. بدین ترتیب دانشجویان مایل به شرکت در مطالعه با فعال کردن لینک به پرسش‌نامه‌ها دسترسی می‌یافتند‌. در ابتدا فرم رضایت‌نامه شرکت در مطالعه را تکمیل نموده سپس پرسش‌نامه اطلاعات دموگرافیک و سبک زندگی تکمیل می‌شد. در ضمن پژوهشگران گزینه‌ای که مربوط به دفعات تکمیل پرسش‌نامه بود را بدین صورت تعریف کرده بودند که هر دانشجویی بعد از فعال‌کردن لینک و ثبت‌نام‌، فقط یکبار می‌توانست پرسش‌نامه را تکمیل نماید‌. در طی مدت زمان جمع‌آوری داده‌ها نیز پژوهشگران با مراجعه به صفحه‌ای که پرسش‌نامه‌ها در آن جا ایجاد شده بود، قابلیت بررسی تعداد پرسش‌نامه‌های تکمیل شده را داشتند و زمانی که به حد نصاب (171 پرسش‌نامه‌) رسید‌، گزینه accept response انتخاب شده و خروجی‌ها گرفته شده و گزینه انقضای لینک فعال شده و پیامی با این مضمون که جمع‌آوری داده‌ها برای این تحقیق به اتمام رسیده گذاشته شد. فرم اطلاعات دموگرافیک شامل سن، جنس، ترم تحصیلی‌، بومی بودن‌، محل سکونت (‌منزل شخصی با خانواده - منزل مجردی – خوابگاه‌) و شاغل بودن و جهت بررسی سبک زندگی از پرسش‌نامه سبک زندگی در دوران شیوع کرونا که توسط دهکردی و همکاران (2) ساخته شده بود استفاده شد. روایی و پایایی پرسش‌نامه مذکور توسط دهکردی و همکاران بررسی و تایید شده بود. روایی پرسش‌نامه از نظر روایی سازه از طریق تحلیل عاملی و روایی محتوایی از طریق دریافت نظرات هشت تن از اساتید گروه روان‌شناسی تایید شده و پایایی از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ بررسی و با مقدار 0/77 تایید شده بود. این پرسش‌نامه دارای 28 گویه می‌باشد که در 2 دسته سبک زندگی شاد (‌سوالات 1 تا 16) و سبک زندگی سالم (سوالات 17 تا 28) قرار گرفته‌اند. نمره‌دهی پرسش‌نامه به‌صورت لیکرت 5 حالته می‌باشد به این صورت که به گزینه‌های هرگز، خیلی کم، گاهی اوقات، اغلب اوقات و همیشه به ترتیب نمره‌های 0 تا 4 تعلق گرفت. بر این اساس در بعد سبک زندگی شاد نمره ( 21-0) ضعیف، نمره (41-22) متوسط و نمره (64-42) نشانه سبک زندگی شاد قوی می‌باشد. در مورد بعد سبک زندگی سالم نیز نمره بین (16-0) ضعیف، (32-17) متوسط و (48-33) نشانه سبک زندگی سالم قوی می‌باشد. در کل پرسش‌نامه نیز نمره بین0(37-0) سبک زندگی ضعیف، (74-38) سبک زندگی متوسط و (112-75) سبک زندگی قوی می‌باشد (2). نظر به این که تکمیل پرسش‌نامه‌ها نیاز به دقت و زمان کافی داشت و هم‌چنین زمان دسترسی دانشجویان به اینترنت برای تکمیل پرسش‌نامه متفاوت می‌باشد لذا مدت زمان یک هفته برای تکمیل پرسش‌نامه در نظر گرفته شد. و از دانشجویان خواسته شد که تا در مدت زمان مذکور پرسش‌نامه‌ها را تکمیل نمایند.
تجزیه و تحلیل آماری
داده‌های به‌دست آمده با استفاده از نرم‌افزار آماری نسخه SPSS version 16، با روش‌های آمار توصیفی شامل توزیع فراوانی، در صد، میانگین و انحراف استاندارد و آمار تحلیلی شامل آنالیز واریانس و کای اسکوئر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
ملاحظات اخلاقی
پروپوزال این تحقیق توسط دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد تایید شده است (‌کد اخلاق IR.SSU.REC.1399.247).
نتایج
در این مطالعه 171 نفر دانشجوی پرستاری پرسش‌نامه مطالعه را تکمیل نمودند. میانگین و انحراف معیار نمونه‌های مورد مطالعه 58/1  59/20، 87 نفر (9/50%) دختر، 53 نفر (31%) مشغول به تحصیل در ترم یک‌، 104 نفر (60/8‌%) بومی ، 134 نفر (78/4%) در حال زندگی با خانواده و 144 نفر (84/2%) فاقد شغل بودند‌ (جدول 1). میانگین و انحراف معیار سبک زندگی کلی نمونه‌ها 16/8 ± 38/08 و در سطح متوسط ارزیابی شد‌. 91 نفر (53/2%) دانشجویان برستاری دارای سبک زندگی کلی ضعیف بودند‌. میانگین و انحراف‌معیار سبک زندگی شاد و سالم به ترتیب 9/4 ± 21/66 و 8/5 ± 16/42 بود که در سطح ضعیف قرار داشت. 86 نفر (50/3%) نمونه‌ها از سبک زندگی شاد در سطح ضعیف و91 نفر(53/2%) از سبک زندگی سالم در سطح ضعیف برخوردار بودند .(جدول 2). مقایسه میانگین نمره سبک زندگی کلی‌، شاد و سالم نمونه‌های مورد مطالعه برحسب متغیرهای دموگرافیک (جنس، بومی بودن‌، شاغل بودن‌) با استفاده از آزمون آماری کای اسکوئر‌، بر حسب متغیرهای ترم تحصیلی و محل سکونت با استفاده از آزمون‌آماری آنالیز واریانس و بر حسب سن با استفاده از آزمون آماری تی مستقل اختلاف معناداری یافت نشد (p> 0/05).
 

جدول 1: فراوانی نسبی متغیرهای دموگرافیک نمونه‌های مورد مطالعه




جدول 2: فراوانی مطلق و نسبی سطوح مختلف سبک زندگی کلی، شاد و سالم نمونه‌های مورد مطالعه



 
بحث
نتایج نشان داد که دانشجویان پرستاری در مجموع دارای سبک زندگی متوسط و در بررسی وضعیت سبک زندگی شاد و سالم‌، از سطح ضعیف برخوردار بودند. در واقع داشتن خلق مثبت و شادمان بودن که همان سبک زندگی شاد محسوب می‌شود و داشتن رفتارها و فعالیت‌های منجر به بهداشت روانی و جسمانی که تامین‌کننده سبک زندگی سالم می‌باشد در نمونه‌های مورد مطالعه ضعیف ارزیابی شد. مرور متون انجام شده در زمان پاندمی کووید-19 نشان داد که در مطالعه Margaritis  و همکاران نیز قرنطینه شدن ناشی از شیوع بیماری کووید -19 بر روی رفتارهای افراد جوان تاثیرگذار بوده و رفتارها ناسالم در آن‌ها شکل گرفته است به ‌طوریکه میزان فعالیت‌های فیزیکی کاهش یافته و در مقابل بی‌تحرکی افزایش یافته بود (22).Ammar  و همکاران هم طی مطالعه‌ایی وسیع در 35 مرکز تحقیقاتی از اورپا، افریقای شمالی، آسیا غربی و امریکا به این موضوع اذعان داشتند که پاندمی بیماری کووید-19 روی فعالیت فیزیکی افراد تاثیر منفی به‌جا گذاشته به‌طوریکه مدت زمان نشستن افراد در منزل بین 5 تا 8 ساعت گزارش شده در مقابل زمان اختصاص داده شده به فعالیت‌های فیزیکی کاهش یافته هم‌چنین الگوهای تغذیه‌ایی نیز دستخوش تغیر شده و از غذاهای ناسالم بیشتر استفاده شده است (23)‌. هم‌چنین یافته‌های مطالعهAmmar  و همکاران که با هدف بررسی میزان فعالیت‌ها اجتماعی افراد در طی قرنطینه ناشی از بیماری کووید-19 انجام شده بود با یافته‌ها حاضر همسو بود به طوری‌که 58% نمونه‌های مطالعه مذکور کاهش در فعالیت اجتماعی به‌ همراه خانواده‌، دوستان و فامیل و کاهش فعالیت‌های مذهبی در کلیسا و رضایت پایین از زندگی را گزارش کرده‌اند (24). لذا همسو بودن نتایج حاضر با مطالعات مشابه تاکید کننده این مسئله است که بیماری کووید-19 می‌تواند بر سبک زندگی اثرات منفی بگذارد و باعث بروز رفتارهای ناسالم شود (25) و ادامه یافتن رفتارهای ناسالم اعم از کاهش فعالیت فیزیکی، داشتن رژیم غذایی نامناسب‌، داشتن رفتارهای کم تحرک (26) می‌تواند منجر به ظهور پیامدهای منفی در وضعیت روان‌، وضعیت متابولیکی و سلامت قلبی شود (27). لذا ضروری است در شرایطی که مدت زمان وجود بیماری نامعلوم است برنامه‌های پیشگیری کننده از بروز عوارض ناشی از سبک زندگی نامناسب طراحی و ارائه شود (28). اما در مطالعه‌ایی مشابه با مطالعه حاضر که در مجارستان به منظور بررسی سبک زندگی دانشجویان در دوران قرنطینه ناشی از کووید-19 انجام شده بود نتایجی متفاوت با یافته‌های حاضر گزارش شد به‌طوریکه 4/39% دانشجویان انجام روزانه آشپزی ،33/6% انجام نظافت‌، 27/7% انجام روزانه خرید خانه‌، 67/2% انجام فعالیت‌های ورزشی در محیط خانه‌، 38% دویدن آرام برای حفظ تناسب اندام را گزارش کرده بودند هم‌چنین بیش از 50% دانشجویان به انجام فعالیت‌های ورزشی در فضاهای باز از قبیل پیاده‌روی کردن، دوچرخه‌سواری کردن و دویدن روی آورده بودند و فقط 21/9% دانشجویان مورد مطالعه عنوان کرده بودند که تمایل به غیرفعال بودن در طی روز دارند (29). هم‌چنین در مطالعه Romero-Blanco و همکاران در اسپانیا نیز سبک زندگی دانشجویان بررسی و  نتایج نشان داده بود که در طی دوران پاندمی بیماری کووید-19 فعالیت‌های فیزیکی دانشجویان افزایش پیدا کرده و میانگین مدت زمان انجام فعالیت فیزیکی در دختران بیش از پسران بود هم‌چنین در دانشجویان سال دوم‌، سوم و چهارم نیز افزایش مدت زمان انجام فعالیت فیزیکی گزارش شده بود (18) که با نتایج حاضر همسو نبود. در تبیین تفاوت بین نتایج دو مطالعه مذکور با یافته‌های حاضر لازم است به این نکته توجه نمود که متغیر سبک زندگی تحت تاثیر دو مولفه مهم می‌باشد که شامل شخصیت افراد و ویژگی‌های محیطی است و در این بین شرایط محیطی عامل بسیار مهمی محسوب می‌شود که شرایط سیاسی، اجتماعی، اقتصادی،خانوادگی، جنگ، یزد را در برمی‌گیرد (30) و محیط دانشگاه هم برای دانشجویان محیطی اثر‌گذار است و تاثیرش بر تغییر نگرش‌ها و انتخاب سبک زندگی را نبایستی نادیده گرفت (31) لذا با توجه به این موارد به‌نظر می‌رسد متفاوت بودن بستر مطالعاتی در کشور مجارستان و اسپانیا با کشور ایران از لحاظ فرهنگی، سیاسی‌، اقتصادی و محیط دانشگاهی و تاثیرش بر سبک زندگی دانشجویان و تعیین رفتارهای آنان در زمان قرنطینه ناشی از شیوع کووید-19 تا حدودی بتواند تبیین کننده تفاوت یافته‌ها باشد. هم‌چنین در بررسی مطالعات داخلی مطالعه‌ایی که در زمان شیوع کووید-19 سبک زندگی دانشجویان را بررسی کرده باشد یافت نشد اما سایر مطالعات مربوط به سبک زندگی دانشجویان که در دانشگاه‌های ایلام، علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی انجام شده بود حاکی از آن بود که دانشجویان از سبک زندگی متوسطی برخور دارند (34-32) و در زمینه انجام فعالیت فیزیکی و ورزش (35،34) و رعایت رژیم غذایی مناسب (34) امتیازات پایینی گزارش شده بود. در واقع شواهد نشان می‌دهد که رفتارهای ارتقاء دهنده سبک زندگی در دانشجویان ضعیف می‌باشد و به نظر می‌رسد زمانی که بخاطر پاندمی کووید-19 در منزل قرنطینه می‌شوند ضعف در انجام فعالیت‌های ارتقاء دهنده سبک زندگی جهت تامین سبک زندگی شاد و سالم دور از انتظار نیست و لزوم برنامه‌ریزی جهت ارائه آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت به ویژه در دوره تحصیل در دانشگاه ضروری به نظر می‌رسد. دیگر یافته مطالعه حاضر مربوط به بررسی وضعیت سبک زندگی دانشجویان بر حسب متغیرهای دموگرافیک بود که نتایج نشان داد بر حسب جنس، سن، محل سکونت، ترم تحصیلی و بومی بودن اختلاف آماری معناداری در وضعیت سبک زندگی دانشجویان وجود ندراد. بابانژاد و همکاران نیز در بررسی سبک زندگی و عوامل همراه در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی ایلام، اختلاف معناداری را بین نمره کل سبک زندگی بر حسب سن، جنس و بومی بودن دانشجویان به‌دست نیاوردند (34). هم‌چنین در مطالعه منصوریان و همکاران ارتباط سبک زندگی با سن معنادار نبود (36).Peker  و Bemark نیز ارتباطی بین سبک زندگی با سن‌، جنس و محل سکونت به‌دست نیاوردند (37). اما در مطالعه انجام شده بر روی دانشجویان رشته بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی‌، دختران نسبت به پسران دارای نمرات سبک زندگی بالاتری بودند (34) و در دانشجویان دانشگاه‌های شهر گرگان پسران از سبک زندگی بهتری برخوردار بودند (36). در بررسی وضعیت سبک زندگی دانشجویان بر حسب سن‌، اختلاف مشاهده نشد که همسو با یافته‌های مطالعه انجام شده در دانشجویان رشته بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بود (34) و این نتیجه می‌تواند به دلیل همگونی سنی نمونه‌های مورد مطالعه باشد که بیش از 70% آنان در رده سنی 22-18 قرار داشتند. دیگر متغیر مورد بررسی شامل محل سکونت دانشجویان و سال تحصیلی بود که اختلاف آماری معناداری بین سبک زندگی دانشجویان بر حسب محل سکونت مشاهده نشد که مشابه با نتایج مطالعه صمیمی و همکاران بود (38). هم‌چنین سبک زندگی دانشجویان بر حسب بومی بودن نیز اختلاف آماری معنادار را نشان نداد. بابانژاد و همکاران نیز ارتباط معناداری بین سبک زندگی و بومی بودن به‌دست نیاوردند (34) و در نهایت در بررسی سبک زندگی دانشجویان بر حسب سال تحصیلی تفاوتی وجود نداشت که مشابه با مطالعه سلمانی و همکاران (39) و مطالعه گودرزی و همکاران بود (32). در مطالعه حاضر نمونه‌گیری به شیوه غیر تصادفی در دسترس و صرفاً از دانشجویان رشته پرستاری یک دانشگاه انجام گرفته و لازم است در تعمیم‌پذیری نتایج این مسئله مد نظر قرار گیرد هم‌چنین در این مطالعه تاثیر متغیرهای مخدوش‌گر از قبیل شرایط زندگی فردی و خانوادگی دانشجویان کنترل و مورد بررسی قرار نگرفته است لذا پیشنهاد می‌شود مطالعات بعدی با کنترل متغیرهای مخدوش‌گر و نمونه‌گیری تصادفی صورت گیرد و با توجه به نتایج حاصل از مطالعه‌، مطالعات مداخله‌ایی در جهت بهبود سبک زندگی دانشجویان طراحی و صورت گیرد.
نتیجه‌گیری
دانشجویان پرستاری در کل دارای سبک زندگی متوسط بودند و در بررسی اجزا سبک زندگی یعنی سبک زندگی شاد و سبک زندگی سالم از وضعیت ضعیفی برخوردار بودند و با تمرکز بر اینکه زمان اتمام پاندمی بیماری کووید-19 نامعلوم است و شرایط حاکم در جامعه شرایطی خاص محسوب می‌شود لذا ارائه اقدامات عاجل در راستای ارتقاء سبک زندگی دانشجویان و بیشگیری از بروز بیامدهای منفی از ضروریات محسوب می‌شود و بایستی مدیران و برنامه‌ریزان وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی از طریق تدوین استراتژی‌های جامع و بین بخشی اقدامات لازم جهت ایجاد سبک زندگی صحیح را تدوین و ارائه نمایند به ویژه برای قشر دانشجویان پرستاری که در آینده نزدیک به‌عنوان یک پرستار به بدنه تیم مراقبتی بیوند خورده و مسئولیت ارائه مراقبت را بر عهده دارند و برخوردار بودن از یک سبک زندگی سالم و شاد در یک سطح خوب، می‌تواند بر ارائه هر چه بهتر خدمات‌، بهبود کیفیت زندگی و بهبودکیفیت مراقبت اثرگذار باشد.
سپاس‌گزاری
بدین وسیله کمال تشکر و قدردانی را از همکاری معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد و کلیه دانشجویانی که در اجرای طرح تحقیقی حاضر (طرح مصوب شورای پژوهشی دانشکده پرستاری میبد) همکاری نموده‌اند به عمل می‌آوریم.
حامی مالی‌: معاونت پژوهشی دانشگا ه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد
تعارض در منافع‌: وجود ندارد.
 

 

References:
 
1-    Özdemir Ö. Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): Diagnosis and Management. Erciyes Med J 2020; 42(3):  242-7.
2-    Dehkordi MA, Mohtashami T, Tabrizi MT. Developing, Validity and Validated Lifestyle Scale During COVID-19 Disease Pandemic. Quarterly Journal of Health Psychology 2020; 9(33): 161-77.
3-    Sheivandi K, Hasanvand F. Developing a Model for the Psychological Consequences of Corona Epidemic Anxiety and Studying the Mediating Role of Spiritual Health. Culture of Counseling Quarterly and Psychotherapy 2020; 11(42): 1-36.
4-    Haleem A, Javaid M, Vaishya R. Effects of COVID-19 Pandemic in Daily Life. Curr Med Res Pract 2020; 10(2): 78-9.
5-    Saffarinia M, Alizade fard S. The Prediction of Mental Health Based on the Anxiety and the Social Cohesion that Caused by Coronavirus. Soc Psychol Res 2020; 9(36): 129-41.
6-    Rubin GJ, Wessely S. The Psychological Effects of Quarantining a City. BMJ 2020; 368: m313.
7-    Di Renzo L, Gualtieri P, Pivari F, Soldati L, Attinà A, Cinelli G, et al. Eating Habits and Lifestyle Changes during COVID-19 Lockdown: An Italian Survey. J Transl Med 2020; 18(1): 1-15.
8-    Yang B, Wei J, Ju P, Chen J. Effects of Regulating Intestinal Microbiota on Anxiety Symptoms: A Systematic Review. Gen Psychiatry 2019; 32(2): e100056.
9-    Pan H. A Glimpse of University Students’ Family Life Amidst the COVID-19 Virus. J Loss Trauma 2020; 25(6-7): 594-7.
10-    Owens H, Christian B, Polivka B. Sleep Behaviors in Traditional‐Age College Students: A State of the Science Review with Implications For Practice. J Am Assoc Nurse Pract 2017; 29(11): 695-703
11-    Onyper S, Thacher P, Gilbert J, Gradess S. Class Start Times, Sleep, and Academic Performance in College: A Path Analysis. Chronobiol Int 2012; 29(3): 318-35.
12-    Besoluk S, Onder 0smail, Deveci I. Morningness-Eveningness Preferences and Academic Achievement of University Students. Chronobiol Int 2011; 28(2): 118-25.
13-    Cao W, Fang Z, Hou G, Han M, Xu X, Dong J, et al. The Psychological Impact of the COVID-19 Epidemic on College Students in China. Psychiatry Res 2020; 287: 112934. .
14-    Hayter M, Jackson D. Pre-Registration Undergraduate Nurses and the COVID-19 Pandemic: Students or Workers? J Clin Nurs 2020; 29(17-18): 3115-6.
15-    Fowler K, Melissa W. COVID-19: Outcomes for Trauma-Impacted Nurses and Nursing Students. Nurse Educ Today 2020; 93: 104525.
16-    Rashidi Fakari F, Simbar M. Coronavirus Pandemic and Worries during Pregnancy; a Letter to Editor. Arch Acad Emerg Med 2020; 8(1): e21.
17-    Khodabakhshi-koolaee A. Living in Home Quarantine : Analyzing Psychological Experiences of College Students During Covid-19 Pandemic. J Mil Med 2020; 22(2): 130-8.
18-    Romero-Blanco C, Rodríguez-Almagro J, Onieva-Zafra MD, Parra-Fernández ML, Prado-Laguna MDC, Hernández-Martínez A. Physical Activity and Sedentary Lifestyle in University Students: Changes during Confinement Due to the Covid-19 Pandemic. Int J Environ Res Public Health 2020; 17(18): 6567
19-    Ahmadi Y. Investigating the Relationship between Demographic Characteristics and Life Style Selected Military Students. MCS 2020; 7(1): 17-25.
20-    Balanzá–Martínez V, Atienza–Carbonell B, Kapczinski F, De Boni RB. Lifestyle Behaviours During the COVID-19– Time to Connect. Acta Psychiatr Scand 2020; 141(5): 399-400.
21-    Walker SN, Hill-Polerecky DM. Psychometric Evaluation of the Health-Promoting Lifestyle Profile II. Unpublished Manuscript. University of Nebraska Medical Center 1996; 13(13): 120-6.
22-    Margaritis I, Houdart S, El Ouadrhiri Y, Bigard X, Vuillemin A, Duché P. How to Deal with COVID-19 Epidemic-Related Lockdown Physical Inactivity and Sedentary Increase in Youth? Adaptation of Anses’ Benchmarks. Archives of Public Health 2020; 78(1): 1-6.
23-    Ammar A, Brach M, Trabelsi K, Chtourou H, Boukhris O, Masmoudi L, et al. Effects of COVID-19 Home Confinement on Eating Behaviour and Physical Activity: Results of the ECLB-COVID19 International Online Survey. Nutrients 2020; 12(6): 1583.
24-    Ammar A, Chtourou H, Boukhris O, Trabelsi K, Masmoudi L, Brach M, et al. COVID-19 Home Confinement Negatively Impacts Social Participation and Life Satisfaction: A Worldwide Multicenter Study. Int J Environ Res Public Health  2020; 17(17): 6237.
25-    Hu Z, Lin X, Kaminga AC, Xu H. Impact of the COVID-19 Epidemic on Lifestyle Behaviors and their Association with Subjective Well-Being among the General Population in Mainland China: Cross-Sectional Study. J Med Internet Res 2020; 22(8): e21176.
26-    Logan A, Katzman M, Balanzá Martínez V. Natural Environments, Ancestral Diets, and Microbial Ecology: Is There a Modern “Paleo-Deficit Disorder”? Part I. J Physiol Anthropol 2015; 34(1): 1-12.
27-    Lippi G, Henry BM, Sanchis-Gomar F. Physical inactivity and cardiovascular disease at the time of coronavirus disease 2019 (COVID-19). Eur J Prev Cardiol 2020; 27(9): 906-8.
28-    Pietrobelli A, Pecoraro L, Ferruzzi A, Heo M, Faith M, Zoller T, et al. Effects of COVID-19 Lockdown on Lifestyle Behaviors in Children with Obesity Living in Verona, Italy: A Longitudinal Study. Obesity (Silver Spring) 2020; 28(8): 1382-5.
29-    Bánhidi M, Lacza G. Lifestyle Changes During Covid-19 Period In Hungary – Feedback of University Students. World Leis J 2020; 62(4): 325-30.
30-    Mohan S, Wilkes L, Jackson D. Lifestyle of Asian Indians with Coronary Heart Disease: the Australian Context. Collegian 2008; 15(3): 115-21.
31-    Nola IA, Jelinić JD, Matanić D, Pucarin-Cvetković J, Bergman Marković B, Senta A. Differences in Eating and Lifestyle Habits Between First- and Sixth-Year Medical Students from Zagreb. Coll Antropol 2010; 34(4): 1289-94.
32-    Goudarzi L, Nazari A, Rajabi Vasokolaee G, Salimi M, Raadabadi M. The Lifestyle of Allied Medical Students Studying at Tehran University of Medical Sciences in 2012. Payavard 2014; 8(4): 294-304.
33-    Mehran Babanejad, Haniyeh Khesht Zarin, Korosh Sayehmiri, Ali Delpisheh. Lifestyle investigation and its associated factors in students of Ilam University of Medical Sciences. Pajoohandeh J 2012 ;17(5): 252-7.
34-    Babanejad M, Rajabi A, Mohammadi S, Partovi F, Delpisheh A. Investigation Lifestyle and Prediction of Changes in its Associated Factors amongst Health Students. J Heal 2013; 4(2): 147-55.
35-    Motlagh Z, Mazloomy-Mahmoodabad S, Momayyezi M. Study of Health-Promotion Behaviors Among University of Medical Science Students. Zahedan J Res Med Sci 2011; 13(4): 29-34.
36-    Mansorian M, Qorbani M, Solaimani M, Masoodi R, Rahimi E, Asayesh H. A Survey of Life Style and its Influential Factors among the University Students in Gorgan. JMJ 2009; 7(1and 2): 62-71. [Persian]
37-    Peker K, Bermek G. Predictors of Health-Promoting Behaviors among Freshman Dental Students at Istanbul University. J Dent Educ 2011; 75(3): 413-20.
38-    Samimi R, Rodsary DM, Hosseini F, Tamadonfar M. Correlation Between LifeStyle and General Health in University Students. Iran J Nurs 2007; 19(48): 83-93.
39-    Baroogh N, Nuktehdan H, Kazemnejad A, Nuruzi E. Comparing the Lifestyles of First and Final Term Female BS Nursing Students. Hayat 2003; 9(2): 55-62.[Persian]