ماهنامه علمی پ‍ژوهشی

مقدمه
منابع کتابخانه‌ای بسیار زیادی به‌مدیریت سلامت پرداخته‌اند. مدیریت سلامت از دو حوزه عمومی و تخصصی تشکیل گردیده که پیوند آن دو باید با مطالعات بین‌ رشته‌ای صورت پذیرد. در ایران بخش تخصصی کار شامل سه بخش بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است و هر یک از این حوزه‌های تخصصی در دو حالت فوریت و عادی قابل‌ مطالعه می‌باشد. مدیریت شرایط اضطرار و فوریت‌ها، بخش جدایی‌ناپذیر از دستگاه‌های بهداشتی است و برنامه‌ریزی فوریت‌ها از مسئولیت‌های اصلی و کلیدی در مراقبت بهداشت می‌باشد. بنابراین دستگاه‌های مراقبت بهداشتی به‌منظور ایجاد و ارتقای آمادگی در زمان بحران‌ها و شرایط اضطراری باید برنامه‌ای برای افزایش ظرفیت‌ها و ارائه خدمات بهداشتی در شرایط اضطراری و فوریت‌ها داشته باشد. یکی از فوریت‌های نظام بهداشت و درمان که چند ماهی است به‌کار اصلی مدیریت ستادی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و بخش‌های بیمارستانی در ایران و مدیریت سلامت درجهان تبدیل شده است، بیماری کووید -19 یا کروناویروس میباشد که تا امروز 4.527.811 نفر را در جهان مبتلا نموده و در ایران تعداد مبتلایان بر اساس آمار رسمی به 116.635 نفر و مجموع جان‌باختگان این بیماری در جهان به 303.438 نفر و در ایران به 6.902 نفر رسیده و تاکنون 1.174.706 نفر از بیماران در جهان، بهبود یافته و ترخیص شده اندکه سهم ایران از بهبود‌یافتگان کووید -19 تعداد 90.539 نفر بوده است. علم‌سنجی مقالات علمی پایگاه‌های استنادی معتبر، یکی از ابزارهای مهم رصد فرآیندها و پیشرفت‌های پژوهشی علوم پزشکی محسوب می‌شود. مطالعاتی در زمینه علم‌سنجی تا سال 2019 قبلاً صورت گرفته است (1) اما در خصوص علم‌سنجی برای مقالات معتبر خارجی کووید-19 پس از شیوع، کاری انجام نشده است. این مقاله سعی دارد 26 مقاله معتبر علمی منتخب منتشره در سایت  اسکوپوس و یا ساینس دایرکت در آغاز نیمه اول سال 2020 را تحلیل محتوا نماید و استراتژی‌های عمومی و پزشکی مندرج در آن را تبیین نماید. بنابراین، در دو بخش مبانی نظری پژوهش (مرور ادبیات) و نتایج پژوهش (تحلیل محتوا و استخراج راهبردهای مدیریتی پزشکی و عمومی) تنظیم می‌گردد و مطالب خود را در چند جدول نمایش داده و تحلیل می‌نماید.
مبانی نظری
این مقاله سعی دارد 26 مقاله معتبر علمی منتخب منتشره در سایت اسکوپوس و یا ساینس دایرکت در نیمه اول سال 2020 را تحلیل محتوا نماید و استراتژی‌های عمومی و پزشکی مندرج در آن را تبیین نماید. بنابراین، در دو بخش مبانی نظری پژوهش (مرور ادبیات) و نتایج پژوهش (تحلیل محتوا و استخراج راهبردهای مدیریتی پزشکی و عمومی) تنظیم می‌گردد و مطالب خود را در چند جدول نمایش داده و تحلیل می‌نماید.
هدف و سؤال تحقیق
مقاله می‌خواهد به برخی از استراتژی‌های پزشکی و غیرپزشکی منتشرشده در مطالعات خارجی معتبر دست یابد؛ بنابراین می‌خواهد با روش تحلیل محتوا و به شکل علم‌سنجی به پاسخ این سؤال دست یابد که در مقالات معتبر خارجی، کدام ‌یک از راهبردهای مدیریت کووید-19 مورد مطالعه واقع ‌شده و منتشر گردیده است؟
روش بررسی
این پژوهش از نوع کیفی است و از مقالات مروری ساختار یافته و بدون تحلیل آماری میباشدکه دارای اجزاء مقالات پژوهشی اصیل میباشند. این مقاله سعی دارد 16 مقاله معتبر علمی منتخب و منتشر شده در سایت  اسکوپوس  و یا ساینس دایرکت در آغاز نیمه اول سال 2020 را تحلیل محتوا نماید و استراتژی‌های عمومی و پزشکی مندرج در آن را تبیین نماید. نخست واژگان کلیدی مناسب با توجه به تجارب شخصی طرحی کرده و با واژگان کلیدی منتخب به جستجو در صرفاً مقالات منتشره یا آماده انتشار در سال 2020 در دو سایت معتبر علمی در جهان می‌رود و با وبگردی به مطالعه و فیش‌برداری و سپس تحلیل فیش‌های حاصله با روش تحلیل محتوا و مضمون می‌پردازد و در پایان نتایج حاصل را با تعمیق عقلی توسعه داده و به استراتژی و راهبردهای پزشکی و عمومی مندرج در اسناد علمی با روش فرا-تحلیل دست می‌یابد و آن‌ها را برای خلاصه‌سازی بهتر به‌صورت جداول پنج‌گانه باز نشر می‌کند و در پایان نتایج پژوهش را بازنویسی و پیشنهاد کاربردی ارائه می‌نماید.
جامعه آماری پژوهش
جامعه این تحقیق علم‌سنجی با واژگان مدیریت راهبردی در مقالات منتشره یا آماده انتشار با موضوع بیماری کووید-19 در دو سایت علمی اسکوپوس و ساینس دایرکت در نیمه اول سال 2020 میلادی می‌باشد. بنابراین، مقاله به بررسی گروهی از مقالات منتخب منتشره در سایت‌های ساینس دایرک و اسکوپوس می‌پردازد. حجم و تعداد نمونه‌های انتخابی در این پژوهش، 26 مقاله منتخب منتشره بوده میباشند که این نمونه‌های منتخب دارای مشخصات و ویژگیهایی می‌باشند، نظیر: انتشاریافتگی در مجلات آکادمیک؛ انتشار در زمان مشخص نیمه اول سال 2020؛ با موضوع بیماری کووید-19 می‌باشد.
مرور ادبیات
در جدول 1 به برخی از استراتژی‌های مستخرج از مطالعات خارجی منتشره در سایت ساینس دایرکت در سال 2020 با استفاده از روش تحلیل محتوا اشاره شده است.
جدول 1: استراتژی‌های مستخرج از مطالعات خارجی منتشره در سایت ساینس دایرکت در سال 2020 با استفاده از روش تحلیل

مقالات منتشره در مجلات خارجی نمایه شده در سایت اسکوپوس در سال 2020 با موضوع رفتار استراتژیک در حوزه مدیریت سلامت و مبارزه با کووید 19 در جدول 2 گزارش می‌شود. در این سایت تعداد 13 مقاله کاملاً مرتبط یافت شده که به تحلیل محتوای 10 مقاله منتخب با توجه به مضامین می‌پردازیم. جدول 2 بیانگر مرور ادبیات مقالات منتشره در سایت اسکوپوس در سال 2020 برای مدیریت استراتژیک کووید-19 می‌باشد.
وانگ و همکاران (2020) به راهکارهای مهمی در خصوص کووید -19 اشاره نموده‌اند. برخی از این راهکارها، عبارت‌اند از:
-    راهبردهای بخش پرستاری، شامل؛ هشدار زود هنگام برای پیشگیری و کنترل‌، انجام وظایف فرماندهی عمودی و هماهنگی افقی و تخصیص معقول نیروی کار پرستار‌، برای تسهیل کار درمانی متمرکز در کلینیک تب بیمارستان‌، بخش‌های انزوا و ICU‌، و مراجعه و بستری در بیماران حساس. ایجاد پنج گروه ویژه به‌ترتیب وظیفه آموزش و معاینه‌، مدیریت و نظارت‌، پشتیبانی روانی‌، پشتیبانی لجستیکی و گزارشگری و تبلیغات را تشکیل دادند (8).
جدول2: مرور ادبیات مقالات منتشره در سایت اسکوپوس در سال 2020 برای مدیریت استراتژیک کووید-19

یافته‌های پژوهش
استراتژی‌های مدیریت سلامت کووید-19
برخی از مطالعات بین‌المللی به تحلیل بخشی از استراتژی‌های مدیریت کووید -19 پرداخته‌اند. از 11 مقاله مربوط به استراتژی‌های مدیریت سلامت تعداد 6 مقاله انتخاب و تحلیل محتوا گردیده بود و مفاد آن‌ها بیان شده بود. در جدول 3 به برخی از استراتژی‌های مستخرج از مطالعات خارجی منتشره در سایت ساینس دایرکت در سال 2020 با استفاده از روش تحلیل محتوای مقالات منتخب اشاره شده است. مقالات منتشره در مجلات خارجی نمایه شده در سایت اسکوپوس در سال 2020 با موضوع رفتار استراتژیک در حوزه مدیریت سلامت و مبارزه با کووید-19 در اینجا گزارش می‌شود. در این سایت تعداد 13 مقاله یافت شده که به تحلیل محتوای 10 منتخب با توجه به مضامین و پیوند با موضوع پرداخته ایم. جدول 4 بیانگر تحلیل محتوای مقالات منتشره در سایت اسکوپوس در سال 2020 برای مدیریت استراتژیک کووید-19 می باشد.
وانگ و همکاران (2020) به راهکارهای مهمی در خصوص کووید -19 اشاره نموده‌اند. برخی از این راهکارها، عبارت‌اند از:
-    راهبردهای بخش پرستاری، شامل؛ هشدار زودهنگام برای پیشگیری و کنترل‌، انجام وظایف فرماندهی عمودی و هماهنگی افقی و تخصیص معقول نیروی کار پرستار ، برای تسهیل کاردرمانی متمرکز در کلینیک تب بیمارستان‌، بخش‌های انزوا و ICU‌، و مراجعه و بستری در بیماران حساس.
-    ایجاد پنج گروه ویژه به ترتیب وظیفه آموزش و معاینه‌، مدیریت و نظارت‌، پشتیبانی روانی‌، پشتیبانی لجستیکی و گزارشگری و تبلیغات را تشکیل دادند. (17)
جدول3: استراتژی‌های استخراج‌شده از مطالعات خارجی منتشره در سایت ساینس دایرکت در سال 2020

جدول4 : تحلیل محتوای مقالات منتشره در سایت اسکوپوس در سال 2020 برای مدیریت استراتژیک ویروس کووید-19

نتیجه‌گیری
این پژوهش با تحلیل محتوای 16 مقاله منتخب منتشره به‌استخراج استراتژی‌های پیش‌بینی‌شده در مطالعات خارجی مورد بررسی پرداخت و همسو با این مطالعات، راهبردها را در جداول به‌تصویر کشید. کمبودی که مشاهده گردید این بود که این مطالعات عمدتاً راهبردهای پزشکی را مطرح نموده بودند و به‌جز چند مورد که قبلاً طرح گردید به راهبردهای مدیریتی نپرداخته بودند. بنابراین، مقاله برای اولین بار جمع‌بندی قابل قبولی از استراتژی‌های مطرح در جهان را در مقابله با کووید-19 پس از حذف موارد مکرر مطرح می‌کند و این راهبردها را در دو دسته جداگانه تفکیک می‌نماید که می‌تواند تجارب خوب خارجی‌ها را در اختیار مراکز پزشکی و مدیران کلان کشور قرار دهد. مقاله با مرور ساختار یافته اما بدون تحلیل آماری 16 مقاله معتبر علمی منتخب و منتشر شده که در سایت اسکوپوس و یا ساینس دایرکت در آغاز نیمه اول سال 2020 بودند با روش کیفی به‌تحلیل محتوای آن‌ها پرداخت و استراتژی‌های عمومی و پزشکی مندرج در آن را استخراج و دسته‌بندی نمود و ابتدا در جداول نشان داده و سپس خروجی‌های راهبردها را به تفکیک دسته‌ها در انتها فهرست نمود. این مقاله در دو بخش مبانی نظری و نتایج پژوهش تدوین گردید: در بخش مبانی نظری به مرور ادبیات موضوع در مقالات علمی منتشره در برخی سایت‌های معتبر جهانی پرداخت و پس از انتخاب مقالات مربوط به مدیریت استراتژیک و راهبردی حوزه سلامت بامطالعه موردی کووید-19 تعداد 16 مقاله را انتخاب کرد و به تحلیل محتوای آن همت گمارد و در دو جدول 1 و 2 آن را به خوانندگان عرضه داشت. در بخش دوم به استخراج راهبردهای مدیریت سلامت در مبارزه با کووید-19 پرداخت که در جدول 3 و 4 درج گردید و اکنون در جدول 5 یکجا با تحلیل محتوا‌ی کیفی ارائه می‌گردد.
جدول 5: راهبردهای مدیریت سلامت کشف‌شده از مطالعات خارجی کووید-19 با روش تحلیل محتوای کیفی


جدول 5 نشان داد که برخی از مهم‌ترین استراتژی‌های طرح ‌شده در مطالعات خارجی کووید -19، عبارت‌اند از:

پیشنهادات کاربردی:
با توجه به مرور ادبیات خارجی و حاصل این پژوهش، امکان تأثیرپذیری راهبردهای پزشکی از راهبردهای کلان و عمومی برای مبارزه با کووید-19 وجود دارد بنابر این پیشنهاد می شود هم‌زمان راهبردهای عمومی مدیریت و راهبردهای بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با نگاه به یکدیگر تنظیم، تدوین و با نگرش یکجا اجرا و اعمال گردند و تجارب خارجی حاصل این پژوهش و پژوهش های دیگر در اختیار مدیران سازمان‌های پزشکی و بیمارستان‌ها قرار گیرد تا متناسب با شرایط فرهنگی و اقلیمی کشور و استان‌ها از آن‌ها بهره‌گیری گردد.

References:
1-Danesh F, Ghavidel S. Corona Virus: Scientometrics Fifty Years of Global Science Production. Iranian J Medical Microbiology 2019; 14(1): 1-16.
2-Li N, Liu T, Chen H , Liao J, Luo G. Management Strategies for the Burn Ward During Covid-19 Pandemic. Burns 2020; 46(4): 756-61.
3-Ali IMRAN, O M.L Alharbi. Covid-19: Disease, Management, Treatment, and Social Impact. Science of the Total Environment 2020; 7281: 138861.
4-Robba C, Robba CH, Battaglini D, Ball L, Patroniti N. Distinct Phenotypes Require Distinct Respiratory Management Strategies In Severe Covid-19. Respir Physiol Neurobiol 2020; 279: 103455. Available at: Https://Www.Sciencedirect.Com/ science/article/abs/pii/S1569904820301130. Accessed Octobre 10, 2020.
5- P. Iyengar K, Jain VK, Vaish A, Vaishya R, Maini L, La H. Post Covid-19: Planning Strategies to Resume Orthopedic Surgery –Challenges and Considerations.  J Clin Orthop Trauma 2020; 11(Suppl3): S291-S95, 2020. Available at: Https://Www.Sciencedirect.Com/Search?Qs=Covid%2019%5etreatment%20strategy%5emanagement. Accessed October 10, 2020.
6-Francom CR, Javia LR, Wolter NE, Lee GS, Win T, Morrissey T, et al. Propst. Pediatric Laryngoscopy and Bronchoscopy during the Covid-19 Pandemic: A Four-Center Collaborative Protocol to Improve Safety with Perioperative Management Strategies and the Creation of a Surgical Tent with Disposable Drapes. International J Pediatric. Otorhin Laryngology 2020; 134: 110059. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7172675/pdf/main.pdf
7-Ari A. Practical Strategies for a Safe and Effective Delivery of Aerosolized Medications to Patients with Covid-19. Respir Med. 2020; 167. Available at: Https://Www.Sciencedirect.Com/Search?Qs=Covid%2019%5etreatment%20strategy%5emanagement. Accessed October 10, 2020.
8-Wang H, Feng J, Shao L, Wei J, Wang X, Xu X, et al. Contingency Management Strategies of the Nursing Department in Centralized Rescue of Patients with Coronavirus Disease 2019. International J Nursing Sciences 2020; 7: 139-42. Available at: https://europepmc.org/article/pmc/pmc7129619Key%28covid+19%5etreatment+Strategy%5emanagement%29+And+Doctype%28ar%29&Relpos=21&Citecnt=0&Searchterm=
9-Geier MR, Geier DA. Respiratory Conditions in Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): Important Considerations Regarding Novel Treatment Strategies to Reduce Mortality. Med Hypotheses 2020; 140: 109760.
10-Zhen L, Lin T, Zhao ML, Chen H, Chen T, Guo WH, et al. Management Strategy for the Resumption of Regular Diagnosis and Treatment in Gastrointestinal Surgery Department During the Outbreak of Coronavirus Disease 2019 (Covid-19) Zhonghua Wei Chang. Wai Ke Za Zhi 2020; 23(4): 321-26.
11-Brioni E. Leopaldi D, Magnaghi C, Franchetti R, Granellini E, Pegoraro M, et al. Covid-19 in Patients on Dialysis: Infection Prevention and Control Strategiesgiornale Italiano Di Nefrologia: Organo Ufficiale Della Societa Italiana Di Nefrologia 2020; 9: 37 (2). Available at: Https:// Europepmc.Org/Article/Med/32281757. Accessed October 10, 2020.
12-Zhang J, Peng P, Li X, Zha Yf, Zhang Gn, Zhang Y, et al. Management Strategies for Patients with Gynecological Malignancies During the Outbreak of Covid-19. Zhonghua Fu Chan Ke Za Zhi 2020; 55(4): 221-26.
13-Lin ZJ, Zhang B. Strategy of Pharmaceutical Care Services for Clinical Chinese Pharmacists in Coronavirus Disease 2019 (Covid-19). Zhongguo Zhong Yao Za Zhi, 2020; 45(6): 1259-62.
14-Lee SH, Son H, Peck KR. Can Post-Exposure Prophylaxis for Covid-19 Be Considered as an Outbreak Response Strategy in Long-Term Care Hospitals?      International Journal of Antimicrobial Agents 2020; 55(6): 105988.  
15-Li LH, Zhang G, Dang XW, Li L. Treatment Strategies of Budd-Chiari Syndrome during the Epidemic Period of 2019 Coronavirus Disease. 2020. Zhonghua Wai Ke Za Zhi 2020; 58(6): 401-6.
16-Wang  H, Feng J, Shao L, Wei J, Wang X, Xu X, et al. Contingency Management Strategies of the Nursing Department in Centralized Rescue of Patients with Coronavirus Disease 2019.  International J Nursing Sciences 2020; 7(2): 139-42.  
17-Williams Vm, Kahn Jm, Harkenrider Mm, Chino J, Chen J, Fang Lc, et al. Covid-19 Impact on Timing of Brachytherapy Treatment and Strategies for Risk Mitigation. Brachytherapy 2020; 19(4): 401-11.