ماهنامه علمی پ‍ژوهشی

مقدمه
کم‌توانی ذهنی (Intellectual Disability (ID شرایطی است که افراد بهره هوشی پایین‌تر از حد متوسط دارند (1). طبق آمار جهانی حدود 3% از جمعیت جهان را کودکان کم‌توان ذهنی تشکیل می‌دهند (2). کودکان کم‌توان ذهنی از نظر آموزشی در چهار گروه، کند آموزش (بهره هوشی 90 -75)، آموزش‌پذیر (بهره هوشی 75ـ50)، تربیت‌پذیر (بهره‌هوشی 50 -25)، کاملاً وابسته یا حمایت‌پذیر (بهره هوشی کمتر از 25) قرار می‌گیرند (3). کم‌توان ذهنی قبل از سن18 سالگی بروز می‌کند و میزان کم‌توانی ذهنی در مردان 1/5 برابر زنان گزارش شده است (4). حدود 85 درصد از کودکان کم‌توان ذهنی را کم‌توان ذهنی آموزش‌پذیر تشکیل می‌دهند (5). در میان کم‌توان ذهنی آموزش‌پذیر، کودکانی وجود دارند که با وجود توانایی برای یادگیری خواندن و نوشتن و عملیات ساده ریاضی از طریق آموزش و تمرین، نسبت به‌کودکان عادی همسال خود تفاوت‌هایی دارند. یکی از این تفاوت‌ها اختلال هماهنگی رشدی (DCD) ‌coordination disorder  developmental است (6). کودکان دارای اختلال هماهنگی رشدی، فرایند رشدی خود را به‌صورت طبیعی طی نمی‌کنند. این کودکان در اجرای حرکات هماهنگ دچار اختلالاتی می‌شوند که اجرای مهارت‌های تخصصی و ورزشی را در آنان با مشکل مواجه می‌سازد. این کودکان بدون وجود هیچ بیماری عصبی یا مشکل خاص پزشکی مشکلاتی در هماهنگی دارند که در عملکرد تحصیلی، حرکتی و اجتماعی آن‌ها تأثیر می‌گذارد (7). بر اساس گزارش‌ها پسران سه تا هفت برابر بیشتر از دختران به این اختلال مبتلا می‌شوند (8). برخی از این کودکان دارای مشکلات حرکتی، از قبیل تأخیر رشد حرکتی، اختلال تعادل، اختلال ادراکی-حرکتی، هماهنگی حرکتی ضعیف و تا حدی اختلال عصب شناختی خفیف دارند (9). میزان شیوع اختلالات هماهنگی رشدی در جهان در سن 7 سالگی حدود 5 تا 6 درصد گزارش شده است (10). از طرفی یکی از مشخصـه‌هـای کودکـان مبـتلا بـه اخـتلال همـاهنگی رشــدی ضــعف در فاکتورهــای آمــادگی جســمانی از جمله هماهنگی و تعادل می‌باشد، کودکـانی کـه در تعـادل حرکتـی مشکل دارند برای یادگیری مهارت‌های حرکتی نیز بـا مشـکل مواجه می‌شوند (11). تعادل یکی از فاکتورهای مهم آمادگی جسمانی است که به‌صورت تعادل پویا و نیمه پوبا و ایستا می‌باشد. پس، تعادل توانایی حفظ مرکز ثقل در محدوده سطح اتکا است (12). در میان نقص‌های حرکتی کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی (13) ضعف در کنترل پاسچر بسیار نگران‌کننده است، و از طرفی حفظ تعادل این کودکان که بیشتر وابسته به حس بینایی‌شان است موجب می‌شود، ایجاد هرگونه اختلال حسی باعث افتادن، آسیب بدنی و هم‌چنین محدودیت در حرکت و مشارکت این کودکان شود (14).کنترل پاسچر نیازمند توانایی یکپارچه‌سازی درون دادهای سیستم‌های وستیبولار، بینایی و سوماتوسنسوری(Somatosensory)  و استفاده از علایم حسی یکپارچه شده در ایجاد فعالیت حرکتی هماهنگ برای حفظ تعادل بدن می‌باشد از این رو کودکان مبتلا به DCD نیازمند دستیابی به انواع مختلف توانایی تعادلی هستند. نحوه گام برداشتن این کودکان نامتعادل و نااستوار است و حکایت از آن دارد که هماهنگی کلی آن‌ها ضعیف است (15). بین 73 تا 87 درصد این کودکان در فعالیت‌های روزمره مشکلات تعادلی را دارند (16). تاکنون برخی تحقیقات، به بررسی وضعیت تعادل کودکان کم‌توان ذهنی پرداخته‌اند که در همین راستا مطالعه Ivana و همکاران (2018) به ارزیابی تعادل در سنین مدرسه‌ای جوان کودکان کم‌توان ذهنی بود و نتایج نشان می‌دهد که میانگین کل دستیابی کودکان دارای تکامل معمولی برای کلیه کارها 31/07 و برای کودکان دارای کم‌توان ذهنی 34/11 بود. اختلاف آماری معناداری در 6 از 9 کار حاصل شد. کودکان با رشد معمولی آزمون تعادل در مقایسه با هنجارها، در حد متوسط هستند، در حالی‌که شرکت‌کنندگان دارای کم‌توان ذهنی در این آزمون، دارای تعادل پایین‌تر از متوسط هستند (17). از طرفی تاسی و همکاران (2008) تعادل ایستا در کودکان دارای اختلال هماهنگی رشدی را بررسی کردند. نتایج نشان داد توانایی تعادل ایستا در کودکان مبتلا به DCD در هنگام ایستادن با چشمان بسته در مقایسه با کودکان بدون DCD به‌طور قابل‌توجهی ضعیف‌تر بود. از نظر جنسیت، پسران مبتلا به DCD با مشکل تعادل نیز نتایج مشابهی با کل گروه نشان دادند. با این حال، این نتایج در مورد نتایج زیر گروه دختران از کودکان مبتلا به DCD با مشکل تعادل صدق نمی‌کند. هم‌چنین دریافتند که کودکان مبتلا به DCD در حفظ تعادل به اطلاعات بصری بیشتر از حد وابسته هستند (18). فونگ و همکاران (2011) به بررسی سازماندهی حسی کنترل تعادل در کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی در مقایسه با کودکان بدون اختلال هماهنگی رشدی پرداختند. در این تحقیق تعادل با آزمون سازماندهی حسی و ارزیابی حرکت برای کودکان با آزمون باتری انجام شد. نتایج نشان داد که در گروه DCD نمرات آزمون تعادل و باتری به‌طور قابل‌توجهی پایین‌تر در مقایسه با گروه کنترل بود. نقص در سازماندهی حسی و ناتوانی در حفظ مطلوب تعادل باعث مشارکت محدود در فعالیت‌ها درکودکان مبتلا به DCD می‌شود (19). لیپویز و همکاران (2019) به‌ بررسی و آنالیز تعادل بدن کودکان و نوجوانان با کم‌توان ذهنی پرداختند. آزمون ایجاد نوسان با چشم باز و بسته بر روی سکوی دستگاه Zebris انجام شد. نتایج نشان داد پسران دارای کم‌توان ذهنی متوسط نوسان بیشتری نسبت به‌‌پسران دارای کم‌توان ذهنی خفیف، در آزمایش با چشمان باز و بسته، نشان می‌دهند. نوع آزمون از نظر چشم باز یا چشم بسته تا حدودی زیادی بر نتایج حفظ تعادل کودکان شرکت کننده دارای کم‌توان ذهنی تأثیر گذاشته بود. البته محققین فاکتورهای دیگری از قبیل جنس، سطح کم‌توان ذهنی، نوع آزمون و قد فرد را در وضعیت حفظ تعادل افراد مؤثر می‌دانند. در نتیجه قد کوتاه تر، کم‌توان ذهنی متوسط ‌و جنس مذکر عواملی هستند که به‌طور قابل‌توجهی توانایی حفظ تعادل کودکان و جوانان دارای کم‌توان ذهنی را کاهش می‌دهند (20). علیرغم تحقیقاتی که در خصوص وجود تفاوت کنترل پاسچر و تعادل در افراد کم‌توان ذهنی در مقایسه با همسالان سالم آن‌ها انجام شده و هم‌چنین نتایج مطالعات متعددی که در مورد مشکلات هماهنگی و ضعف تعادل در افراد دارای اختلال هماهنگی رشدی در مقایسه با همسالان بدون این اختلال گزارش شده است. در عین حال گزارش شیوع بالای اختلال هماهنگی رشدی در بین افراد کم‌توان ذهنی در تحقیقات انجام شده، بر اساس بررسی های محققین این پژوهش در بین مطالعات انجام شده، تا کنون هیچ مطالعه‌ای به‌بررسی تفاوت‌های احتمالی بین وضعیت کنترل پاسچر و تعادل افراد دارای اختلال هماهنگی رشدی در مقایسه با افراد بدون این اختلال در کم‌توانان ذهنی نپرداخته است. در حالیکه وجود وخامت احتمالی این مشکلات تعادلی در افراد کم‌توان ذهنی دارای اختلال هماهنگی رشدی می‌تواند برای مربیان حرکتی این افراد شایان توجه باشد. بنابراین هدف از تحقیق حاضر مقایسه کنترل پاسچر و عملکرد تعادلی افراد کم‌توان ذهنی با و بدون اختلال هماهنگی رشدی می‌باشد.
روش بررسی
پژوهش حاضر از نوع مقطعی تحلیلی بود. جامعه آماری این تحقیق متشکل از 52 نفر دانش‌آموز پسرکم‌توان ذهنی مدرسه استثنایی شهر رشت مشغول به تحصیل در سال 1398 بودند. پس از کسب مجوز از آموزش و پرورش و با هماهنگی‌های انجام شده، از پرونده دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی، اطلاعات فردی و سوابق پزشکی آزمودنی‌ها جمع‌آوری شد. برای انتخاب تعداد نمونه‌ها با توجه به مطالعات پیشین که در حدود 20 نفر به هر گروه اختصاص داده شده (21 ،2) از بین 52 پسر آموزش‌پذیر با دامنه سنی 6 تا 13 سال و ضریب هوشی بین 50 تا 75 بر اساس معیارهای ورود و خروج، نمونه‌ها به‌صورت هدفمند انتخاب شدند. معیار‌های ورود به‌ پژوهش شامل عدم استفاده از دارو‌های اعصاب و یا اثر‌گذار بر روی تعادل، نداشتن سابقه آسیب اندام تحتانی و عمل جراحی در طول یک سال گذشته، نداشتن هرگونه بیماری در سیستم دهلیزی و عدم کاشت حلزون، عدم اختلال بینایی، داشتن بینایی طبیعی بدون استفاده از عینک و تمایل و توانایی شرکت در آزمون و هم‌چنین رضایت والدین بود. معیارهای خروج از تحقیق شامل آسیب‌های مچ پا، انجام جراحی در اندام تحتانی و ستون فقرات در سال گذشته، سابقه بیماری‌های عصبی-اسکلتی–عضلانی، مشکلات شنوایی و بینایی شدید و استفاده از داروهای اعصاب، داشتن سابقه آسیب اندام تحتانی و عمل جراحی و عدم تحویل رضایت‌نامه بود و سپس پرسش‌‌نامه سیاهه اختلال هماهنگی رشدی جهت غربالگری آزمودنی‌ها توسط والدین تکمیل شد و سپس از والدین آزمودنی‌ها رضایت‌نامه کتبی همکاری در پژوهش گرفته شد. بر اساس نتایج سیاهه اختلال هماهنگی رشدی از بین 52 نفر افراد کم‌توان ذهنی،32 نفر دارای اختلال هماهنگی رشدی و 20 نفر بدون اختلال هماهنگی رشدی تشخیص داده شدند.
ارزیابی کنترل پاسچر: از آزمون Balance (BESS)
Error Scoring System برای اندازه‌گیری کنترل پاسچر ایستا با روایی 75 درصد استفاده شد (22). تست تعادلی ایستا در سه وضعیت ایستادن شامل دو پا کنار یکدیگر، ایستادن بر روی یک پا (پای برتـر و پـای غیر برتر) و ایستادن تاندوم (ایستادن با پای قطاری یک پا جلـو و یـک پا عقب) اجرا شد. در ضمن پای برتر برای اندازه‌گیری تست‌های تعادلی از طریق میل به شوت توپ ‌فوتبال مشخص گردید (23). دست‌ها در هر سه وضعیت روی تاج خاصره بوده و آزمون با چشمان بسته انجام شد. هر سه وضعیت بر روی دو سطح سفت (زمـین) و سـطح نـرم (فوم) برای مدت زمان 20 ثانیه برای هر وضعیت اجرا گردید. زمان تست بلافاصـله پـس از بسـتن چشم‌های آزمودنی توسط یک زمان‌سـنج ثبـت شـد. هنگام اجرای تست در هر وضعیت، شش نوع خطا برای هر آزمودنی در صـورت انجـام، شـمارش و ثبـت گردید. این خطاها عبارت بود از جدا کردن دست‌ها از کمر، باز کردن چشم‌ها، قدم برداشتن و یـا افتـادن، بلند کردن پاشنه یا پنجه پا، فلکشن تنه به جلـو و یـا پهلو بیش از 30 درجه و خارج شدن از وضعیت تعریف شده برای هر وضعیت به‌مدت 5 ثانیه و هر آزمون سه بار تکرار می‌شد (25،24) .اندازه‌گیری تعادل پویا: برای ارزیابی تعادل پویا از آزمون تعادلی Y با روایی 91 درصد استفاده شد (26). در این آزمون، 3 جهت (قدامی‌، خلفی _خارجی‌، خلفی_داخلی) با زاویه 135 درجه از یکدیگر رسم گردید. به‌لحاظ اینکه این آزمون با طول با رابطه معناداری دارد، به‌منظور اجرای آن و نرمال کردن اطلاعات واقعی پا از خار خاصره قدامی فوقانی تا قوزک داخلی در حالت خوابیده به‌حالت طاقباز روی زمین اندازه‌گیری شد (26). هر آزمودنی شش بار آزمون را تمرین کرد تا روش اجرای آن را فرا بگیرد. آزمودنی در مرکز محل نشست، روی یک پا ایستاده و با پای دیگر در جهتی که آزمون‌گر انتخاب کرد عمل دستیابی حداکثری را بدون خطا انجام داد و به حالت اولیه برگشت. به‌منظور از بین بردن اثر یادگیری، هر آزمودنی هر یک از جهت‌ها را برای شش بار و هر دفعه با پانزده ثانیه استراحت تمرین کرد. بعد از پنچ دقیقه استراحت، آزمودنی آزمون را در جهتی که آزمون‌گر به‌صورت تصادفی انتخاب می‌کرد، شروع کرده و آزمون‌گر محل تماس پای فرد را تا مرکز محل شست بر حسب سانتی‌متر اندازه گرفت. آزمون برای هر آزمودنی سه بار تکرار شد و برترین رکورد تقسیم بر طول پا شد و سپس در عدد 100 ضرب گردید تا فاصله دستیابی بر حسب درصد طول پا به‌دست بیاید. در صورت بروز خطا به‌شکلی که پایی که در مرکز قرار داشت. آزمون دوباره تکرار می‌شد. آزمودنی هریک از جهت‌ها را سه بار انجام داده و میانگین سه تلاش به‌عنوان نمره تعادل پویا در نظر گرفته می‌شد (27).
ارزیابی تعادل عملکردی: از آزمون مدت زمان برخاستن و رفتن TUG) Timed Get Up & Go) استفاده شد. برای اجرای این آزمون یک عدد صندلی دسته‌دار، کرنومتر و یک مسافت سه‌‌متری مورد نیاز است. مسیر سه‌‌متری از پایه‌های صندلی شروع می‌شد. آزمودنی در حالی‌که کفش‌ها و لباس همیشگی به تن دارد روی صندلی می‌نشست و به پشتی صندلی تکیه می‌داد. با فرمان آزمون‌گیرنده، شرکت‌کننده بر می‌خیزید و مسافت سه‌متری علامت‌گذاری شده را می‌پیماید. بعد از رسیدن به انتها دور می‌زد و برمی‌گشت روی صندلی می‌نشست (در مجموع 6 متر مسافت راه می‌رود. مدت زمان اجرای آزمون بر حسب ثانیه به‌عنوان امتیاز فرد ثبت می‌شد و شایان ذکر است که رکورد این آزمون، میانگین سه‌ مرتبه انجام آن بوده و پایایی 99 درصد گزارش شده است (28) و افرادی که در این آزمون زمان آن‌ها کمتر از 20 ثانیه می‌شد دارای حرکت مستقل خوبی هستند (29).
تجزیه و تحلیل آماری
برای بررسی نرمال بودن داده‌ها از آزمون شایپرو- ویلک استفاده شد و برای تعیین میانگین و انحراف استاندارد از آمار توصیفی و برای تجزیه تحلیل داده‌های و مشخص کردن اختلافات‌ها برای داده‌های پارامتریک از t مستقل و داده‌های ناپارامتریک از آزمون یومن ویتنی استفاده شده است. برای تجزیه تحلیل داده‌ها از نرم‌افزارversion 16   SPSSدر سطح معناداری P<0/05 استفاده شد.
ملاحظات اخلاقی
این تحقیق دارای کد اخلاق (IR.GUMS.REC.1398.464) از کمیته اخلاق معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی گیلان می‌باشد.
نتایج
مشخصات دموگرافیک آزمودنی‌های دو گروه کم‌توانان ذهنی با و بدون اختلال هماهنگی رشدی (در جدول 1) گزارش شده است. برای مقایسه نتایج تعادل در دو گروه کم‌توانان ذهنی با و بدون اختلال هماهنگی رشدی و نرمال بودن نمره تعادل عملکردی، تعادل پویا و مجموع نمره کنترل پاسچر از آزمون پارامتریک t مستقل استفاده شد که تفاوت معناداری در تعادل عملکردی و امتیاز کلی کنترل پاسچر (میانگین مجموع خطاها) بین دو گروه کم‌توانان ذهنی با و بدون اختلال هماهنگی رشدی مشاهده شد ولی درتعادل پویا در هردوگروه تفاوت معنادار نشد (0/01>p) (جدول 2). اینکه برای مقایسه میانگین نتایج کنترل پاسچر در دو گروه کم‌توانان ذهنی با و بدون اختلال هماهنگی رشدی با توجه به غیرنرمال بودن نمره آزمون  BESSاز آزمون ناپارامتریک یومن ویتنی استفاده شد (0/01>p) که در (جدول 3) گزارش شده، استفاده شده است. با توجه به نتایج جدول 3، در حالت‌های مختلف کنترل پاسچر تنها در حالت‌های ایستادن دو پا کنار یکدیگر هم در سطح سفت و هم در سطح نرم تفاوت معناداری بین دو گروه کم‌توانان ذهنی با و بدون اختلال هماهنگی رشدی مشاهده شد، ولی در ایستادن روی یک پا و ایستادن تاندوم در هردو سطح سفت و نرم تفاوت معناداری مشاهده نشد (0/01>p).
جدول 1: مشخصات دموگرافیک آزمودنی‌های در دو گروه کم‌توانان ذهنی با و بدون اختلال هماهنگی رشدی

جدول 2: نتایج آزمون تی مستقل جهت مقایسه تعادل در دو گروه کم‌توانان ذهنی با و بدون اختلال هماهنگی رشدی

* سطح معناداری 0/05>p
جدول 3: نتایج آزمون یو من ویتنی جهت مقایسه کنترل پاسچر با چشمان بسته در دو گروه کم‌توانان ذهنی با و بدون اختلال هماهنگی رشدی
      
                    *سطح معناداری 0/05>p
بحث
نتایج این تحقیق نشان داد در تعادل عملکردی و نمره کلی کنترل پاسچر بین دو گروه کم‌توانان ذهنی با و بدون اختلال هماهنگی رشدی تفاوت معناداری مشاهده شد. ولی در تعادل پویا با وجود تفاوت ولی تفاوت معناداری مشاهده نشد. کنترل پاسچر در حالت‌های مختلف تنها در حالت‌های ایستادن دو پا کنار یکدیگر هم در سطح سفت و هم در سطح نرم تفاوت معناداری بین دو گروه کم‌توانان ذهنی با و بدون اختلال هماهنگی رشدی مشاهده شد. ولی در تاندوم گیت و ایستادن بر روی یک پا تفاوت معناداری مشاهده نشد. در این رابطه نتایج مطالعه فونگ و همکاران (2011) که به بررسی سازماندهی حسی کنترل تعادل در کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی در مقایسه با کودکان بدون اختلال هماهنگی رشدی پرداختند، نشان داد که در گروه در مقایسه با گروه کنترل DCD  نمرات آزمون تعادل و باتری به‌طور قابل‌توجهی پایین‌تر بود (19). که با نتایج تحقیق حاضر در دو آزمون کنترل پاسچر و تعادل عملکردی همسو می‌باشد. میتیسو و همکاران (2017) توانایی تعادل ایستا و پویا در کودکان با اختلال هماهنگی رشدی را مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد توانایی کنترل تعادل در هر دو جهت قدامی و خلفی در کودکان دارای DCD پایین‌تر از کودکان معمولی در حال رشد بود. این یافته‌ها با نتایج آزمون تعادل پویای پژوهش حاضر هم‌خوانی ندارد و در ضمن محققین این مطالعه نیاز به ارزیابی عملکرد تعادل در کودکان مدرسه‌ای را، به‌منظور ایجاد پروفایل‌های حرکتی فردی خاص برای بهینه‌سازی و تطبیق برنامه‌های مداخله مناسب برای هر فرد را تاکید کردند (21). از طرفی نتایج مطالعه تاسی و همکاران (2008) نشان داد کودکان مبتلا بهDCD  توانایی حفظ تعادل ایستا به ویژه در هنگام ایستادن با چشمان بسته در مقایسه با کودکان بدون DCD به‌طور قابل‌توجهی ضعیف‌تر هستند و در نتیجه کودکان مبتلا به DCD با مشکل تعادلی به اطلاعات بصری بیش از حد وابسته هستند (18). هم‌چنین در این راستا رحمانی و همکاران (1390) بررسی تعادل ایستا و پویا در کم‌توان ذهنی با و بدون سندرم داون پرداختند. آزمودنی‌های این پژوهش شامل30 دانش آموز دختر کم‌توان ذهنی با سندرم داون 30 دانش‌آموز دختر کم‌توان ذهنی بدون سندرم داون بودند. برای ارزیابی تعادل ایستا از تست اصلاح شده لک‌لک و برای ارزیابی تعادل پویا از تست راه رفتن پاشنه به پنجه استفاده شد. نتایج نشان داد که اختلاف معناداری بین تعادل ایستا و پویا در دو گروه کم‌توان ذهنی با و بدون سندرم داون وجود دارد هم‌چنین بین تعادل ایستا و پویا با بهره‌هوشی (IQ) Intelligence Quotient و سن در مبتلایان به سندرم داون رابطه معناداری وجود داشت که با نتایج تحقیق حاضر در تعادل عملکردی و مجموع کلی کنترل پاسچر و ایستادن بر روی دو پا کنار یکدیگر (هم در سطح نرم و در سطح سخت) هم‌خوانی و در تعادل پویا و تاندوم گیت و ایستادن برروی یک پا (هم در سطح نرم و در سطح سخت) هم‌خوانی نداشت. علت این امر را می‌توان نوع معلولیت‌ها آزمودنی‌ها یعنی سندرم داون دانست (30). هم‌چنین کلاوینا و همکاران (2017) طی نتیجه تحقیقی به ارزیابی تعادل ایستا درکودکان دارای ناتوانی شنوایی، بینایی و ذهنی پرداختند. نتایج نشان داد که تمام زیر گروه‌ها جابجایی و سرعت (COP) center of pressure بزرگتر با چشمان بسته را نشان داده‌اند. در طول دو حالت با چشم باز برای نتایج  (COPM-L) center of pressure medio-lateral و COPV اختلاف معناداری بین کودکان با و بدون ناتوانی مشاهده نشد.کودکان دارای اختلالات فکری و بینایی در مقایسه با کودکان دارای اختلال شنوایی و بدون ناتوانی جابه‌جایی قابل‌توجهی بزرگتر در (COPA-P) center of pressure anterior-posterior و COPM-L نشان دادند که با نتایج حاضر در دو حالت ایستاده در سطح نرم و سخت با چشم بسته همخوانی داشت (31). بحیرایی و همکاران به‌مطالعه بین نیم رخ ساختاری با کنترل پاسچر در افراد مبتلا به‌سندرم داون پرداختند که نتایج نشان داد تعادل در افراد سندرم داون به‌طور معناداری کمتر از افراد سالم است که با نتایج تحقیق حاضر هم‌خوانی دارد. با توجه به‌ضعف تعادل و مشاهده برخی ناهنجاری‌ها اجرای برنامه‌ها و تمرینات اصلاحی در افراد کم‌توان ذهنی ضروری به‌نظر می‌رسد (32). از آنجایی که اختلال هماهنگی رشدی شیوع بالایی در بین افراد کم‌توان ذهنی دارد، به علاوه نتایج تحقیق حاضر بر تفاوت بین وضعیت کنترل پاسچر و تعادل افراد کم‌توان ذهنی دارای اختلال هماهنگی رشدی در مقایسه با افراد بدون این اختلال در کم‌توانان ذهنی در جهت وخامت مشکلات تعادلی در افراد کم‌توان ذهنی دارای اختلال هماهنگی رشدی اذعان دارد و این امر می‌تواند برای مربیان حرکتی این افراد شایان توجه باشد. در حالی که این کودکان، نقص در سازماندهی حسی و ناتوانی در حفظ مطلوب تعادل دارند به‌طوریکه این موضوع باعث مشارکت محدود در فعالیت‌ها می‌شود (19). از جمله عوامل عملکردی که ثبات وضعیتی را تحـت تـأثیر قـرار می‌دهد، ضـعف عضـلانی و کـاهش در حـس عمقـی و دامنـه حرکتی است. از آنجا که کودکان با اختلال همـاهنگی رشـدی به خاطر شـلی و ضـعف عضـلانی در عمـل تعـادل نسـبت بـه همسالان خود دچار مشکل هستند، استفاده از تمرینات ناحیه مرکزی بدن و تعادلی می‌تواند جهت بهبود تعادل در این کودکان مفیـد باشد (33،31). از محدودیت‌های این پژوهش می‌توان به عدم‌کنترل دقیق فعالیت‌های روزمره و تحرک روزانه، عدم‌کنترل عومل‌روانی و انگیزشی و تغذیه‌ای این افراد برای همسان‌سازی گروه‌ها اشاره کرد. با توجه به این که کم‌توان ذهنی و اختلال هماهنگی رشدی در دختران نیز شایع می‌باشد پیشنهاد می‌شود این تست در بین دختران کم‌توان ذهنی با و بدون اختلال هماهنگی رشدی بررسی شود و هم‌چنین توصیه می‌شود در تحقیقات آینده به مقایسه افراد با و بدون اختلال هماهنگی رشدی در بین سایر معلولیت‌ها نظیر اوتیسم و سندروم داون پرداخته شود.
نتیجه‌گیری
از آنجایی‌که افراد کم‌توان ذهنی دارای اختلال هماهنگی رشدی در مقایسه با افراد بدون اختلال هماهنگی رشدی از آمادگی جسمانی، عملکرد حرکتی، تعادل و هماهنگی ضعیف تری برخوردار هستند. با توجه به اهمیت تعادل و کنترل پاسچر در انجام فعالیت‌های روزانه و کسب مهارت‌های دیگر و مشارکت محدود این افراد در فعالیت‌های حرکتی می‌توان به ارایه برنامه‌های مختلف ورزشی و اصلاحی با محتوای کنترل پاسچر و تعادل برای این افراد تأکید داشت. از اینرو به والدین، مربیان و فیزیوتراپیست‌ها و کار درمان‌ها و مسئولین مراکز و مدارس استثنایی و سایر رشته‌ای مرتبط توصیه می‌شود به‌منظور بهبود آمادگی جسمانی و عضلانی افراد کم‌توان ذهنی به‌ویژه افراد دارای اختلال هماهنگی رشدی و پیشگیری از بروز مشکلات و محدودیت‌های ناشی از زندگی بی‌تحرک، شرایط را برای بهره‌مندی هرچه بیشتر این افراد از فعالیت‌های جسمانی با محتوای کنترل پاسچر و تعادل فراهم نمایند.
سپاس‌گزاری
این مقاله مستخرج از پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد در گرایش آسیب‌شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی می‌باشد. نویسندگان این پژوهش از همکاری شرکت‌کنندگان و مسئولین آموزش و پرورش شهرستان رشت تقدیر و تشکر می‌نمایند.
حامی مالی: ندارد
تعارض در منافع: وجود ندارد.
 

References:
1-Blomqvist S. Postural Balance, Physical Activity and Capacity among Young People with Intellectual Disability[thesis]. Sweden: Physiotherapy, Department of Community Medicine and Rehabilitation, Faculty of Medicine, Umea University; 2013.
2-Zolghadr H, Sedaghati P, Daneshmandi H. The Effect of Selected Balance/Corrective Exercises on the Balance Performance of Mentally-Retarded Students with Developmental Coordination Disorder. Physical Treatments-Specific Physical Therapy J 2019; 9(1): 23-30.
3-Pratt HD, Greydanus DE. Intellectual Disability (Mental Retardation) in Children and Adolescents. Prim Care: Clin Office Pract 2007; 34(2): 375-86.
4-Salehzadeh K, Esrafilzadeh S. Effects of an Eight-Week Pilates Exercise Program on Some Physical Fitness Factors and Kinetic Performance in Girl Students with Intellectual Disability. J Res Rehabil Sci 2016; 12(5): 259-66. [Persian]
5-Zarki Rakhshieh, Rahnama N, Movahedi AR. The Effect of Balance Exercises on Static and Dynamic Balance in Intellectual Disability Female Students. J Sport Medicine 2016; 8(2); 143-58. [Persian].
6-Zamani J. Comparison of the Effect of Eight Weeks of Plyometric, Balance and Combined (Plyometric and Balance) Exercises on Knee Joint Proprioception and Static Balance [thesis]. Isfahan; University of Isfahan; 2016.  
7-Association AP. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th ed. DSM-5. Washington, DC: London, England; 2012: 212-14.
8-Battaglia A, Carey JC. Diagnostic Evaluation of Developmental Delay / Mental Retardation: An Overview. American J Medical Genetics 2003; 117: 3-14.
9-Missiuna C, Rivard L, Pollock N. Poor Handwriting is Only a Symptom: Children with Developmental Coordination Disorder. Occup Ther Now 2002; 4: 4-6.
10-Marien P, Wackenier De, Surgeloose DDe, Deyn PP, Verhoeven J. Developmental Coordination Disorder: Disruption of the Cerebello-Cerebral Network Evidenced by SPECT, Cerebellum 2010; 9(3): 405-10.
11-Seiler S, Skaanes PT, Kirkesola G, Katch FI. Effects of Sling Exercise Training on Maximal Clubhead Velocity in Junior Golfers. MSSE 2006; 38(5): S286.
12-Esslinger FT. Functional Movement: A Comparison of The Effects of Yoga Versus Strength and Conditioning with a Core Stability Program: University of Arkansas. Fayetteville 2011; 39(23): 85-92.
13-American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub; 2013.
14-Fong SS, Ng SS, Chung LM, Ki W, Chow LP, Macfarlane DJ. Direction-Specific Impairment of Stability Limits and fall in Children with Developmental Coordination Disorder: Implications for Rehabilitation. Gait & Posture 2016; 43: 60-4.
15-Smits-Engelsman BC, Wilson PH, Westenberg Y, Duysens J fine. Motor Deficiencies in Children with Developmental Coordination Disorder and Learning Disabilities: An Underlying Open-Loop Control Deficit. Hum Mov Sci 2003; 22(4): 495-513.
16-Sabzi AH, Damanpak S, Tatari Hasan Gavyar M. The Effect of Twelve Sessions of Vestibular Stimulation Exercises on Balance Function in Children with Developmental Coordination Disorder. J Rehab Med 2019; 8(3): 1-8.
17-Sretenović I, Nedović G, Đorđević S. Assessment of Balance in Younger School Age Children with Intellectual Disability. Facta Universitatis, Series: Physical Education and Sport 2019; 16(3): 687-96.
18-Tsai CL, Wu SK, Huang CH. Static Balance in Children with Developmental Coordination Disorder. Human Movement Science 2008; 27(1): 142-53.‏‏
19-Fong SS, Lee VY, Pang MY. Sensory Organization of Balance Control in Children with Developmental Coordination Disorder. Res Dev Disabil 2011; 32(6): 2376-82.
20-Lipowicz A, Bugdol MN, Szurmik T, Bibrowicz K, Kurzeja P, Mitas AW. Body Balance Analysis of Children and Youth with Intellectual Disabilities. J Intellec Disabil Res 2019; 63(11): 1312-23.‏
21-Mitsiou M, Giagazoglou P, Sidiropoulou M, Kotsikas G, Tsimaras V, Fotiadou E. Static Balance Ability in Children with Developmental Coordination Disorder. European J Physical Education and Sport 2016; 11: 17-23.
22-Bell DR, Guskiewicz KM, Clark MA, Padua DA. Systematic Review of the Balance Error Scoring System. Sports Health 2011; 3(3): 287-95.‏
23-Daneshmandi H, Ahmadi R, Barati AM. The Effect of Core Stabilization Training Program on the Balance of Mentally Retarded Educable Students 2013; 14(3): 58-64. [Persian]
24-Blomqvist S, Olsson J, Wallin L, Wester A, Rehn B. Adolescents with Intellectual Disability Have Reduced Postural Balance and Muscle Performance in Trunk and Lower Limbs Compared to Peers without Intellectual Disability. Res Develop Disabil 2013; 34(1): 198-206.
25-Kubilay NS, Yıldırım Y, Kara B, Harutoğlu AH. Effect of Balance Training and Posture Exercises on Functional Level in Mental Retardation. Fizyoter Rehabil 2011; 22(2): 55-64.
26-Clark MA, Fater D, Reuteman P. Core (Trunk) Stabilization and its Importantance for Closed Kinetic Chain Rehabilitation. Orthop Phys Ther Clin North Am 2000; 9(2): 119-35.
27-Mcgill SM, Childs A, Liebenson C. Endurance Time for Low Back Stabilization Exercises: Clinical Targets for Testing and Training from a Normal Database. Arch Phys Med Rehabil 1999; 80(8): 941-44.
28-Reynolds G. Developmental Coordination Disorder in Children and Young People. Clinical Rehabilitation 2010; 47(12): 315-21.
29-Shumway-Cook A, Brauer S, Woollacott M. Predicting the Probability for fall in Community-Dwelling Older Adults Using the Timed up & Go Test. Physical Therapy 2000; 80(9): 896-903.
30-Rahmani P, Shahrokhi H, Daneshmandi H. Study of Static and Dynamic Balance in Intellectual Disability with and Without Down syndrome. J Sport Medicine 2011; 8(4): 63-9. [Persian]
31-Klavina A, Zusa-Rodke A, Galeja Z. The Assessment of Static Balance in Children with Hearing, Visual and Intellectual Disabilities. Acta Gymnica 2017; 47(3): 105-11. ‏
32-Bahirai S, Daneshmani H. The Study of the Relationship between Structural Profile and Postural Control in People with Down syndrome. Applied Biological Sciences in Sport 2014; 2(4): 21-32. [Persian]
33-Zolghadr H, Sedaghati P, Daneshmandi H. The Effect of Eight-Week Selected Correction-Balanced Training on Motor Performance of Intellectual Disability Students with Developmental Coordination Disorder. PTJ 2019; 9(1): 23-30.