ماهنامه علمی پ‍ژوهشی

مقدمه
طیف گسترده‌ای از آزمایش‌های غربالگری موجود است. در نظر گرفته می‌شود که بعضی از آزمایشات فایده ای دارند. تست‌های اندوکرین تست‌هایی هستند که جهت غربالگری، تشخیص و بررسی عملکرد غدد داخلی بدن از جمله آدرنال، تیروئید، پاراتیروئید و تست‌های اندازه‌گیری هموگلوبین A1C و قند خون ناشتا، قند خون ۲ ساعته برای تشخیص بیماری دیابت به‌کار می‌روند. غربالگری یعنی انجام آزمایش بر روی افراد به ظاهر سالم جهت یافتن آن‌هایی که در معرض خطر ابتلا به یک بیماری یا اختلال هستند. با این که تشخیص زود هنگام معمولاً مفید به نظر می‌رسد ولی همیشه اینطور نیست (3-1). دغدغه اصلی سیستم کنونی درخواست تست‌های آزمایشگاهی می‌باشد که نتایج به‌دست آمده، بسیاری از این تست‌ها به نفع مراقبت از بیمار نمی‌باشد. هم‌چنین آزمایش‌های غیر‌ضروری باعث ایجاد خطرات اضافی، برنامه‌های ناکارآمد اتاق عمل و هزینه‌های غیرضروری برای بیمار می‌شود. این تست‌‌های اضافی هم‌چنین ممکن است برای بیمار خطرناک باشد (به‌علت درمان و پیگیری موارد مثبت یا منفی کاذب و حد مرز). علاوه بر این تست‌‌های اضافی می‌تواند مخاطرات قانونی را هم افزایش دهد زیرا اختلالات کشف شده معمولاً روی پروندۀ بیمار یادداشت نمی‌شوند (2،3). آزمایش غربالگری اغلب با شعارهایی مانند "پیشگیری بهتر از درمان است" تبلیغ می‌شود. اما اکثر آن‌ها نمی توانند تحت تأثیر بیماری بیمار قرار بگیرند. بسیاری از افراد به اشتباه به‌دلیل غربالگری در "پیشگیری" اشتباه می‌کنند، و برخی فکر می‌کنند که انجام تست غربالگری منظم می‌تواند آن‌ها را از بیماری محافظت کند. اما این طور نیست: آزمایش غربالگری معمولاً نمی تواند از بیماری جلوگیری کند. بعضی اوقات پزشکان نیز در مورد مزایای غربالگری تمایل به خوش بین بودن ندارند (1). بسیاری از افراد ممکن است تا میانسالی و یا حتی تا سنین پیری به پزشک مراجعه نکنند و هیچ آزمایشی نیز انجام نداده باشند، اما تعداد کمی ‌از افراد را می‌توان یافت که تا این سن به‌دندانپزشک مراجعه نکرده باشند. بنابراین، دندانپزشکان معمولاً اولین افراد در تشخیص بسیاری از بیماری‌ها محسوب می‌شوند. تظاهر علایم اولیه برخی از بیماری‌های سیستمیک (بیماری‌های لوپوس، کم خونی، دیابت، اختلالات غده آدرنال و غیره) در دهان رخ می‌دهد، لذا دندانپزشکان می‌توانند از طریق علائم اولیه، بیماری را تشخیص دهند و بیمار را درمان و یا به پزشک مربوطه ارجاع دهند (4). دقت داشتن دندانپزشک در معاینات بالینی بیماران و تجویز آزمایش‌های لازم کمک بزرگی در تشخیص زود هنگام و درمان بسیاری از بیماری‌های شایع می‌کند که افراد برای مدت‌های متمادی از وجود آن آگاه نیستند. در این مطالعه از میان این بیماری‌ها به بررسی سه بیماری رایج تیروئید، دیابت و برخی از بیماری‌های سیستمیک پرداخته شده است. در حال حاضر از تست‌های T3 ، T4 وTSH  جهت غربالگری، تشخیص یا میزان کنترل بیماری‌های تیروئیدی استفاده می‌شود و سایر تست‌های آن با کاربرد کمتر شاملRIU  T3 up, و FTI می‌‌باشند. در پرکاری تیروئید مقادیر3T و 4T  افزایش و TSH کاهش و در کم‌کاری تیروئید برعکس این حالت اتفاق می‌افتد. در صورت وجود علائمی ‌دال بر پرکاری یا کم‌کاری تیروئید، تست‌های غربالگری تیروئید توسط دندانپزشک درخواست می‌شود علاوه بر این در صورت سابقه وجود بیماری، کنترل این بیماری مد‌نظر قرار می‌گیرد. از تست‌های قند خون ۲ ساعته ، هموگلوبین , A1C و قند خون ناشتا برای تشخیص، غربالگری و ارزیابی بیماری دیابت استفاده می‌شود. در افراد با علایم دیابت و مشکوک به آن و نیز در افراد دارای بستگان دیابتی، افراد چاق، افراد بالای 40 سال، افراد با سقط جنین مکرر، افرادی که نوزاد مرده به‌دنیا آورده یا نوزاد با وزن زیاد حین تولد دارند آزمایش‌های غربالگری دیابت توصیه می‌شوند. لذا باید برای آزمایش‌های غربالگری به‌آزمایشگاه یا به پزشک ارجاع داده شوند. درصورتی که بیمار دارای علائمی مشکوک به پرکاری یا کم‌کاری آدرنال همچون افزایش وزن یا فشار خون، ضعف وخستگی و هایپرپیگمنتاسیون پوست و غشاهای مخاطی باشد، دندانپزشک جهت ارزیابی و کنترل بیماری درخواست آزمایشات مربوط به تحریکAdrenocorticotropic hormone (ACTH)  یا سرکوب دگزامتازون و کورتیزول می‌دهد. معمولاً آزمایش Parathyroid hormone (PTH) نیز در صورت وجود علائمی‌ مشکوک به پرکاری یا کم‌کاری پاراتیروئید و نیز وجود ضایعات استخوانی و ژانت سلی متعدد در استخوان فک،  تاخیر رویش دندان‌ها، تاخیر رشد عمومی و شکستگی‌های متعدد استخوانی و نیز در صورت احتمال به وجود ریکتز، استئوپورز، استئومالاسی، فیبروزدیسپلازی، میلوم مالتیپل، متاستازهای استخوانی توسط دندانپزشک تجویز می‌گردد. اگر چه امروزه تست‌‌های غربالگری در پزشکی فراگیر شده‌اند ولی با این حال اصول و مبانی غربالگری درست درک نشده اند (5). معمولاً قدرت تست‌‌های کمکی و ارزیابی‌‌های بالینی در ترکیب با هم منجر به دقت در فرآیند تشخیص می‌شوند (3،6). ضرورت اجرایی تحقیق این است که آزمایشات تشخیصی معمولاً برای یافتن علت ایجاد علائم خاص انجام می‌شود.
اما آزمایش‌های غربالگری متفاوت هستند، این آزمایشات معمولاً در افرادی انجام می‌شود که احساس بیماری نمی‌کنند. آن‌ها قبل از اینکه علائم قابل توجه داشته باشند، بیماری را در مراحل اولیه تشخیص می‌دهند. مزیت تست‌های غربالگری این است که می توان بیماری را خیلی زودتر درمان کرد. با این حال‌، درمان یک بیماری در مراحل اولیه تنها در صورتی معنی دارد که منجر به نتیجه بهتر سلامتی نسبت به درمان آن در مرحله بعد شود. با توجه به شیوع بالای بیماری‌های سیتمیک به‌ویژه اندوکرین و به تبع آن تاثیر این بیماری‌ها در روند درمان دندانپزشکی و احتمال ایجاد خطر در بعضی از بیماران درصورت عدم انجام آزمایش و اینکه این آزمایشات درتمام بیماران لازم نمی‌باشد، نتایج به‌دست آمده از این مطالعه می‌تواند آگاهی دهنده به پزشکان و دندانپزشکان متخصص جهت کاهش تقاضای غیرضروری تست‌های آزمایشگاهی و هزینه‌های وارده به بیمار در صورت بررسی دقیق تاریخچه بیماری و یافته‌های بالینی بیماران شود. با توجه به دلایل ذکر شده ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ طراحی گردید که این مطالعه ﺑﻪ بررسی توزیع فراوانی آزمایشات درخواستی اندوکرین در مراجعین دهان دانشکده دندانپزشکی یزد درسال تحصیلی 1395–1394 ﻣﻲﭘﺮدازد.
روش‌بررسی
این مطالعه توصیفی مقطعی بر روی 273 نفر از بیماران مراجعه کننده به بخش بیماری‌های دهان از  مهرماه 1394 تا شهریور ماه 1395 (82 نفرمرد و 191 زن) انجام شد. که آزمایشات اندوکرین برای آن‌ها به دلایل مختلف توسط متخصصین این بخش تقاضا گردید روش نمونه‌گیری آسان بود به‌طوریکه کل مراجعینی که پرسش‌نامه را پر کرده بودند با استفاده از آنالیز‌های آماری پرسش‌نامه‌های دارای خطا حذف شدند و تعداد بیماران انتخاب شده برای بررسی اطلاعات به‌دست آمده از تست‌های آزمایشگاهی آن‌ها مورد بررسی قرار گرفتند. از ﺑﯿﻤﺎران رﺿﺎیﺖﻧﺎﻣـﻪ ﮐﺘﺒـﯽ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺧﺬ ﺷﺪ. ﻣﻌﯿﺎر ورود ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮاﺟﻌﯿﻦ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﯿﻤﺎریﻫـﺎی دﻫـﺎن ﺑﻮدﮐﻪ ﺑﺮای آﻧﺎن ﺗﺴﺖﻫﺎی آزﻣﺎیﺸﮕﺎﻫﯽ درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد. ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﻋﺪم ورود ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻋﺪم ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻓﺮم رﺿﺎیﺖﻧﺎﻣﻪ ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ، ﻋﺪم رﺿﺎیﺖ ﺑﯿﻤـﺎر ﺑـﺮای ﮐﭙـﯽ آزﻣـﺎیﺶ وﻋـﺪم ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺮای ارایﻪ ﭘﺎﺳﺦ آزﻣﺎیﺶ ﺑﻮدﻧﺪ. ابتدا اطلاعات دموگرافیک (سن، جنس و غیره) و وضعیت سیستمیک بیمار در پرسش‌نامه آماده وارد شد (پیوست) و وضعیت بالینی بیمار (وجود علایم غیرطبیعی جسمی و یا بیماری سیستمیک فرد) و نیز نوع تست‌های درخواستی بیمار و علت درخواست آن‌ها (غربالگری، تشخیصی، بررسی درجه کنترل بیماری برای ارائه طرح درمان و سایر موارد) در فرم مربوطه ثبت گردید. سپس نتایج تست‌های درخواستی اندوکرین افراد از لحاظ طبیعی یا غیرطبیعی بودن در فرم اطلاعات مربوط به هر بیمار ثبت شد.
تجزیه و تحلیل آماری
سپس داده‌های به‌دست آمده توسط نرم‌افزار SPSS version 22 با روش¬های آماری توصیفی و آزمون کای دو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سطح معناداری آماری (P<0/05) در نظر گرفته شد.
ملاحظات اخلاقی
ایﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮرد ﺗﺎیﯿﺪ ﮐﻤﯿﺘﻪ اﺧﻼق داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ شهید صدوقی یﺰد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. (کد اخلاق:  IR.SSU.REC.1394.154)

نتایج
در این مطالعه 273 نفر با میانگین سنی 14/63 ± 40 سال و محدوده سنی 83-6 سال شرکت داشتند که 30% از این افراد (82 بیمار) را مردان و 70% (191 بیمار) را زنان تشکیل می‌دادند. بیشترین درخواست آزمایشات غربالگری و بررسی عملکرد اندوکرین مراجعین در سن 40 تا 60 سال بود و در اکثر موارد نتایج آن طبیعی گزارش شده است. اگر چه درخصوص تست‌های قند خون ۲ ساعته بیشتر افراد در محدوده غیر طبیعی بودند. در بررسی توزیع فراوانی آزمایشات اندوکرین به طور کلی در آزمایشات مربوط به قند خون شامل قند خون ناشتا(FBS) ، تست‌های قند خون ۲ ساعته(2HPP) ، هموگلوبین (HbA1c) A1C تعداد موارد بررسی شده به‌ترتیب 131، 45 و 60 مورد بودند. در بررسی آزمایشات مربوط به تیروئید تعداد افراد بررسی شده برای آزمایشات Triiodothyronine or (T3) ، Thyroxine (T4) ، Thyroid stimulating hormone (TSH)، T3 Uptake و Free Thyroxine Index به ترتیب 53، 64، 73، 5 و 5 مورد بودند و در بررسی آزمایشات پاراتیروئید و آدرنال شامل Adrenocorticotropic hormone (ACTH)  و Parathyroid hormone (PTH) و کورتیزول درمجموع چهار مورد درخواست و بررسی شده بودند. به طور کلی در 22/2% از آزمایشات درخواستی اندوکرین حداقل یک جزء یا بیشتر غیرطبیعی بوده است که درصد موارد نتایج غیرطبیعی هر یک از آزمایشات درخواستی به شرح زیر است:
بر اساس آنالیز آماری کای اسکور رابطه و همبستگی بین نتایج آزمایشات قند خون ناشتا (FBS)، هموگلوبینA1C (HbA1c)، (T3)   Triiodothyronine و (TSH) Thyroid stimulating hormone با سن بیماران معنادار بود (P<0/05). در حالی که تفاوت معناداری در توزیع فراوانی نتیجه آزمایشات HPP2، 4T،up 3T ،FTI ، ACTH و PTH با سن بیماران مشاهده نشد (P<0/05). (جدول 1)
بر اساس آنالیز آماری کای اسکور نتایج آزمایش Glucose, 2 hour Post Prandial (2hpp) در دو جنس مرد و زن تفاوت معناداری دارد (P<0/05) و نتایج سایر تست‌ها رابطه معناداری با جنسیت افراد مشاهده نشد (P<0/05). به‌طور کلی نتیجه آزمایشات اکثر بیماران دارای علایم بالینی غیرطبیعی و با تاریخچه مشکوک نرمال بود (جدول 2).
در این مطالعه 142 بیمار مبتلا به دیابت بودند. در بیشتر از 20 درصد از بیماران حداقل یک تست یا بیشتر از یک تست نتایج غیرطبیعی مشاهده شد. در افراد فاقد این بیماری نتایج تست‌های فوق دراکثر موارد طبیعی به‌دست آمد. از 82 آزمایش بررسی عملکرد تیروئید درخواستی 10 مورد (12/2%) نتایج تست‌های تیروئیدی غیرطبیعی و در افراد فاقد اختلالات تیروئیدی نتایج تست‌های فوق در اکثر موارد طبیعی بود (جدول 3).
هم‌چنین در تمام بیمارانی که آزمایش‌‌های آدرنال (ACTH، K، Na و Cortisol) درخواست شده بود نتایج آزمایشات طبیعی و عدم سابقه بیماری‌‌‌های آدرنال مشاهده شد. علاوه بر این در افرادی که آزمایش PTH داده بودند نیز نتایج نرمال دیده شد و سابقه ابتلا به بیماری خاصی همچون بیماری‌های استخوانی مشاهده نشد.
جدول 1: مقایسه فراوانی نتایج آزمایشات اندوکرین بیماران برحسب سن و جنسیت افراد
 
**تجزیه و تحلیل داده های با استفاده از آزمون آماری کای دو (Chi-square) با سطح معنا داری P<0/05 انجام شده است.
محدوده مشخص شده بعنوان طبیعی در برگ آزمایش بیمار به عنوان نرمال، مقادیرکمتر یا بیشتراز این محدوده به عنوان غیرطبیعی و عدد مربوط به حداقل نرمال یا حداکثرنرمال مرزی درنظر گرفته شد.
جدول 2- مقایسه توزیع فراوانی نتایج آزمایشات بیماران بر حسب علائم بالینی غیر طبیعی و تاریخچه مشکوک بیمار

**تجزیه و تحلیل داده‌های با استفاده از آزمون آماری کای دو (Chi-square) با سطح معنا داری P<0/05 انجام شده است.
محدوده مشخص شده بعنوان طبیعی در برگ آزمایش بیمار به عنوان نرمال، مقادیرکمتر یا بیشتراز این محدوده به عنوان غیرطبیعی و عدد مربوط به حداقل نرمال یا حداکثرنرمال مرزی درنظر گرفته شد.
جدول 3-  توزیع فراوانی نتایج آزمایشات درخواستی در بیماران مبتلا به دیابت و اختلالات تیروئیدی

**تجزیه و تحلیل داده‌های با استفاده از آزمون آماری کای دو (Chi-square) با سطح معنا‌داری P<0/05 انجام شده است.
محدوده مشخص شده بعنوان طبیعی در برگ آزمایش بیمار به عنوان نرمال، مقادیرکمتر یا بیشتراز این محدوده به عنوان غیرطبیعی و عدد مربوط به حداقل نرمال یا حداکثرنرمال مرزی درنظر گرفته شد.
بحث
این مطالعه با هدف برآورد توزیع فراوانی آزمایشات درخواستی اندوکرین و نتایج مربوطه در مراجعین بخش بیماری‌های دهان دانشکده دندانپزشکی شهرستان یزد انجام شد، که بنا به دلایلی مانند مشکوک بودن به بیماری‌ها و علائم اندوکرین یا جهت ارزیابی میزان کنترل بیماری یا جهت غربالگری در سنین بالا این آزمایشات برای آن‌ها درخواست شده بود. بیشترین درخواست مربوط به آزمایش‌های قندخون با 236 مورد تجویز و کمترین آن مربوط به آزمایش‌های پاراتیروئید و آدرنال با چهار مورد درخواست بودند. بیش¬ترین درخواست آزمایشات غربالگری و بررسی عملکرد اندوکرین مراجعین مربوط به گروه سنی 40 تا 60 سال بود، که دلیل آن می‌تواند شیوع و ریسک فاکتورهای بیشتر این بیماری‌ها در این سنین باشد. در نتیجه از نظر سنی با مطالعه ArshiyaAra و همکاران درسال 2011 همخوانی داشته در حالیکه در بیماران دیابتی و دارای ضایعه لیکن پلان در مقایسه با گروه کنترل میزان FBS و HPP2 آن‌ها غیرطبیعی و بالا بودند (7). بر اساس آنالیز آماری کای اسکور فقط نتایج آزمایش HPP2 در دو جنس مرد و زن تفاوت معناداری مشاهده شد، که احتمالاً علت آن تعداد بیشتر مراجعه کنندگان و شرکت کنندگان خانم است. در اکثر موارد نتایج آزمایشات به جز HPP2 نرمال گزارش شده است. در مطالعات Ryan E Wolff و همکاران در سال 2009 و John-Won Jang و همکاران در سال 2015 نشان داده شد که میزان  HbA1cسرم در افراد دارای پریودنتیت غیرطبیعی بوده، لذا در بالغین بدون دیابت احتمال ریسک دیابت تیپ 2 را افزایش می‌دهد که از این لحاظ با این دو مطالعه متفاوت است (8،9). در مطالعه سال 2013 Andreire Baraseh و همکاران 418 نفر مورد بررسی قرار گرفتند که در 129 نفر (31%) از آن‌ها تست گلوکز پلاسمای اتفاقی غیرنرمال مشاهده شد. در مطالعه حاضر به دلیل محدودیت‌های موجود و عدم وجود تجهیزات مناسب و عدم نیاز به این تست از آن صرف نظر شد. هم‌چنین نتایج این مطالعه نشان داد 25 درصد افراد با ریسک بالا که پزشکان تشخیص دیابت یا پری دیابت نداده بودند دارای سطح غیرطبیعی در آزمایش هستند. در نتیجه مطب دندانپزشکی می‌تواند آغاز غربالگری افراد دیابتی و غیر دیابتی توسط دندانپزشکان باشد (10). در مطالعه حاضر در آزمایشات بررسی تیروئید بیماران، میزان up3T‌, (0%) 3T و FTI همگی طبیعی بوده و سطح TSH و  4T در به ترتیب 15/6% و 3/1% افراد مورد مطالعه غیرطبیعی بودند که طبیعی بودن تست‌های فوق می‌تواند به‌علت کاربرد و تجویز کمتر این تست‌ها در مطالعه فوق باشد. در حالی که در مطالعه Hoch stettler و همکاران در سال 1994 که بر بیماران همودیالیزی انجام شد سطح TSH نرمال و 3T و 4T غیرطبیعی (به‌دلیل نقص در تبدیل محیطی 4T به 3T و نیز نقص در باند 4T به TBG) گزارش شد (11). در مطالعه Livingston EH در سال 1987 شیوع بیماری تیروئیدی در بیماران بستری مسن مرد بیش از بیماران جوان و سرپائی بود و نتایج آزمایشات 4T TSH و 3T در بیماران مسن نسبت به افرا جوان غیرطبیعی گزارش شد (12). در مطالعه سال 2007، که توسط  Aoki Yو همکاران در جمعیت آمریکایی انجام شد، میزان تست‌های غیرنرمال تیروئیدی (TSH ،4T و 3T) در زنان در سنین باروری شایع‌تر بوده و به همین جهت نیاز به غربالگری در جمعیت امری لازم است (13). هم‌چنین غربالگری در افراد تحت درمان با داروهای تیروئیدی یا هیپوتیروئید مانده یا هیپرتیروئید شده نیز می‌تواند کمک شایانی به‌سلامت جامعه کند. لذا این موضوع اهمیت مانیتور این تست‌ها را نشان می‌دهد که با نتایج به‌دست آمده در مطالعه حاضر همخوانی ندارند. در مطالعه WrethunA و همکاران در سال 2015 ،42 نفر از 2035 بیمار (2%) تست TSH غیرنرمال داشتند که از نظر وجود غیرطبیعی بودن این تست با مطالعه حاضر مشابه است (14). در مطالعه Daniel GaleraBernabé و همکاران در سال 2012 میزان کورتیزول بزاق و پلاسمای بیماران (به دلیل افزایش استرس و اختلال در اثر تحریکی سیتوکین‌های خاص روی سیستم نورواندوکرین در مقایسه با افراد سالم) غیرطبیعی گزارش شد. علاوه بر این نتایج آن‌ها نشان داد که مردان و نیز در مراحل انتهایی بیماری بیش از مراحل اولیه بود. بنابراین پیشنهاد شد که این هورمون می‌تواند بیومارکری مرتبط با وضعیت بالینی این بیماری باشد. در مطالعه حاضر کورتیزول سرم به‌دلیل تجویز کم و حجم کم نمونه آن طبیعی بوده و از این لحاظ با مطالعه آن‌ها متفاوت است (15). در مطالعه سال 2015 BasseyIy AEze و همکاران میزان کورتیزول سرم و بزاق در افراد دیابتی غیرنرمال نشان داده شد که با مطالعه حاضر همسو نیست (5) . مطالعات نشان میدهد که تاریخچه و معاینه بالینی قابل اطمینان ترین اطلاعات را هنگام غربالگری بیماری ارائه می دهد. نتایج مطالعه سندلر و همکاران نشان داد که در صورت مراجعه بیمار برای مشاوره در مورد بیماریهای قلبی عروقی، عصبی یا تنفسی، سابقه و معاینه جسمی بیش از 90٪ از دوره بالینی را تعیین کرد (6). محدودیت و کاستی های مطالعه به این صورت بیان می‌شوند که برای ارزیابی مزایا و معایب غربالگری و هم‌چنین تعادل فواید و اثرات مضر آزمایش غربالگری باید در مطالعات چند مرکزی درسطح وسیع ترو با حجم نمونه بالاتردرمدت زمان بیشتری انجام شود. در اینجا نه تنها دقت و صحت آزمایش مورد علاقه است، بلکه مهمتر از همه، این که آیا افرادی که غربالگری را انجام می‌دهند، در نتیجه از سلامتی خود نیز بهره‌مند می شوند. فواید و اثرات مضر آزمایش غربالگری فقط درصورتی قابل سنجش است که محققان کارآزمایی تصادفی کنترل شده ای را انجام دهند که در آن شرکت کنندگان در کل زنجیره غربالگری مشاهده می شوند. از انجام اولین تست شروع می‌شود و در طی آزمایشات و مراحل بعدی ادامه می یابد.
نتیجه‌گیری
نتایج اکثر تست‌های آزمایشگاهی اندوکرین در دانشکده دندانپزشکی یزد در این مقطع زمانی طبیعی بوده که می‌تواند نشان دهنده آمادگی مراجعین جهت تحمل درمان های دندانی باشد. نتایج این مطالعه نشان داد که درخواست آزمایش برای بسیاری از بیماران دندانپزشکی غیر ضروری بوده و تصمیم‌گیری جهت تجویز بر اساس معاینه و تاریخچه بیماری سودمندتر است.
سپاس‌گزاری
این مقاله حاصل پایـا‌ن نامه (شـماره 110 ت) خـانم دکتـر هـدی فرمان‌آرا بـرای اخـذ درجـه دکتـرای تخصصـی در رشـته تشخیص بیماری‌های دهان و فک و صورت از دانشـکده دندانپزشـکی دانشـگاه علـوم پزشکی یزد بود. بدین‌وسیله از همه عزیزانی که مـا را در انجـام ایـن مطالعه یاری نمودند؛ صمیمانه تشکرمی‌نماییم.
حامی مالی: معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی یزد.
تعارض در منافع: وجود ندارد..

References:
1-InformedHealth.org [Internet]. Cologne, Germany: Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG); 2006-. Benefits and Risks of Screening Tests. 2013 Nov 7 [Updated 2019 Dec 17]. Available from: https:// www.ncbi.nlm.nih.gov/ books/ NBK279418. Accessed August 09, 2020.
2-Grimes DA, Schulz KF. Uses and Abuses of Screening Tests. The Lancet 2002; 359(9309): 881-84.
3-Sheriff SO, Sheriff DS. Clinical Laboratory Tests: Right Choice of the Test for the Benefit of the Patient. J Health Res Rev 2014; 1(1): 10-14.
4-Salehi MR, Khademi H, Khuzimah F, Shiman F. Awareness about complete blood cell count among general dental practitioners in Isfahan. J Isfahan Dential School 2011; 6(5): 500-5.
5-Bassey IE, Gali RM, Ogbolu IA, Essien OE, Usoro CAO, Emeribe AU. Serum and Salivary Cortisol Levels in Diabetics Attending University of Calabar Teaching Hospital Calabar Nigeria. J Advances in Med and Medical Res 2015: 9(7):1-7.
6-Wagner JD, Moore DL. Preoperative Laborato ry Testing for the Oral and Maxillofacial Surgery Patient. J Oral Maxillofacial Surgery 1991; 49(2): 177-82.
7-Arshiya Ara S, Mamatha GP, Balaji Rao B. Incidence of Diabetes Mellitus in Patients with Lichen Planus. Int J Dent Clin 2011; 3: 29-33.
8-Jang JW, Kim CH, Kim MY. Analysis of Glycosylated Hemoglobin (Hba1c) Level on Maxillofacial Fascial Space Infection in Diabetic Patients. J Korean Assoc Oral Maxillofacial Surg 2015; 41(5): 251-58.
9-Wolff RE, Wolff LF, Michalowicz BS. Michalowicz a Pilot Study of Glycosylated Hemoglobin Levels in Periodontitis Cases and Healthy Controls. J Periodont 2009; 80(7): 1057-61.
10-Barasch A, Gilbert GH, Spurlock N, Funkhouser E, Persson L-L, Safford MM, et al. Random Plasma Glucose Values Measured in Community Dental Practices: Findings from the Dental Practice-Based Research Network. Clinical Oral Investigations 2013;17(5):1383-8.
11-Hochstetler LA, Flanigan MJ, Lim VS. Abnormal Endocrine Tests in a Hemodialysis Patient. J Am Soc Nephrol 1994; 4: 1754-59.
12-Livingston EH, Hershman JM, Sawin CT, Yoshicawa TT. Prevalence of Thyroid Disease and Abnormal Thyroid Tests in Older Hospitalized and Ambulatory Persons. J Am Geriatrics Society 1987; 35(2): 109-14.
13-Aoki Y, Belin RM, Clickner R, Jeffries R, Phillips L, Mahaffey KR. Serum TSH and total T4 in the United States population and their Association with participant characteristics: National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES 1999–2002). Thyroid 2007;17(12):1211-23.
14-Werhun AW, Hamilton W. Thyroid Function Testing in Primary Care: Overused and Under-Evidenced? A Study Examining which Clinical Features Correspond to an Abnormal Thyroid Function Result. Fam Pract 2015; 32(2): 187-91.
15-Bernabé DG, Tamae AC, Miyahara GI, Sundefeld MLM, Oliveira SP, Biasoli ÉR. Increased plasma and Salivary Cortisol Levels in Patients with Oral Cancer and their Association with Clinical Stage. J Clinical Pathology 2012;65(10):934-9.