ماهنامه علمی پ‍ژوهشی

مقدمه
بیماریهای قلبی- عروقی یکی از مشکلات بزرگ در سراسر دنیا و علت 30 درصد از مرگها به حساب می‌آیند (1). رژیم غذایی ناسالم و عدم فعالیت بدنی، در نهایت به بیماری‌های قلبی و عروقی منجر می‌شوند (2). به طور‌کلی یکی از مسـائل عمـده جمعیتی در کشورهای جهان مسئله سالخوردگی و پیامدهای ناشـی از آن است (3). در حال حاضر کشور ایـران نیـز مرحلـه انتقـال ساختار سنی جمعیت، از جوانی بـه سالخوردگی را تجربه میکند (4). هم‌چنین، به دلیل افزایش امید به زندگی و کاهش میزان باروری در دنیا، سالمندی به پدیده‌ای جهانی تبدیل شده است (5). از همین رو، یکی از بزرگترین گروه‌های اجتماعی دنیا را سالمندان تشکیل می‌دهند (1). با توجه به افزایش جمعیت سالمندان، به رفاه آن‌ها از لحاظ ابعاد جسمانی، روحی و اجتماعی به‌عنوان نیاز جمعیت سالمند، باید توجه شود (6). کیفیت زندگی یکـی از شاخص‌هایی است که برای تعیین نیازها و شرایط سلامت سالمندان و هم‌چنین بهبود آن مورد سنجش قرار می‌گیرد (7). با افزایش کمیت جمعیت سالمند، کیفیـت زنـدگی آن‌ها باید مورد توجه قرار گیرد (8). اختلال در کیفیت زندگی نه تنها اثر منفی بر زندگی اجتماعی، خانوادگی، کار و فعالیت تفریحی دارد، بلکه خطر بستری شدن و مرگ ناشی از این بیماری را افزایش می‌دهد. بنابراین، کیفیت زندگی عامل پیش‌بینی کننده پیامدهای نارسایی قلبی به حساب می‌آید (4). به نظر می‌رسد که ابعاد کیفیت زندگی در زنان و مردان متفـاوت باشد. زیرا زنـان و مردان، تفاوت‌هایی در وضعیت بیوفیزیولوژی و روانی– اجتمـاعی دارند. برای مثال زنان بیشتر در خطر استرس‌های روانی– اجتماعی قرار می‌گیرند. بنابراین، احتیاج بیشتری به حمایت اجتماعی در مقایسه با مردان دارند. در حالیکه مردان بیشتر احتیاج به داشتن همسر یا کسی دارند که از آن‌ها مراقبت نمایند (2). در پژوهشی که توسط گوینی و همکاران (2019) در نیوزلند انجام گرفت، مشخص گردید کـه زنان مبتلا به نارسایی قلبی در مقایسه با زنان مبتلا به دیگر بیماریهای مزمن کیفیت زندگی پایینتری دارند (9). بر اساس نتایج تحقیق ین و همکاران (2018) در دانشگاه علوم پزشکی تایوان نشان دادند که نمره کل کیفیت زندگی در مردان 65/6 و در زنان 51/15 بود و با افزایش میانگین سنی، شاخص کیفیت زندگی کمتر میشود (10). گومز و همکاران (2019) در مادرید اسپانیا در مطالعهای نشان دادند کیفیت زندگی مـرتبط با سلامت با متغیرهـای جمعیتی مانند سـن، تحصیلات، تأهل و شغل ارتباط معنادار دارد (11). اختلالات خواب درمیان سالمندان به دلیل داشتن سن بالا، کاهش توانایی به خواب رفتن و سبک بودن خواب، از شیوع بالایی برخوردار است (12). سالمندان با توجه به شرایط جسمی و بیماری‌های زمینهای که اکثر آن‌ها دچار می‌شوند، نیازمند فرایندهای بازیابی هستند که باید با خواب تامین شود (13). مطالعات متعددی شیوع بیخوابی در سالمندان مناطق مختلف جهان را بررسی کرده است. در مطالعه سینکو (2019) روی زنان 60 تا 69 ساله ژاپن، شیوع بیخوابی 50 درصد (14). هم‌چنین، در مطالعه شیا  و همکاران (2020) در شانگهای چین بیخوابی زنان سالمند 3/63 درصد گزارش شده است (15). طبق گزارش های سازمان جهانی بهداشت، بیتحرکی یکی از ۱۰ علت عمده مرگ و ناتوانی است (16). پیشرفت رو به گسترش مبتلایان به نارسایی قلبی که با مشکلات مربوط به خواب دست و پنجه نرم کرده و کیفیت زندگی آنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بیانگر این است که خواب به خصوص خواب نامطلوب، به عنوان شاخص مهم تأثیرگذار بر نتایج مهم بالینی می‌تواند با ابعاد کیفیت زندگی با سلامتی مرتبط باشد (6). بررسی و توجه به اختلالات خواب در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی می تواند منجر به ارتقای کیفیت مراقبت از بیماران و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی مرتبط با سلامت آنان گردد (4). کیفیـت زندگی در سالمندان میتواند بهراحتی مورد تهدیـد قـرار گیـرد. از این‌رو دانستن عوامل مؤثر بر کیفیـت زنـدگی در دوران سـالمندی با توجه به شرایط زندگی در هر منطقه دارای اهمیـت بـالقوهای اسـت. در این میان، بررسی ابعاد کیفیت زندگی زنان و مردان اهمیتی خاص دارد زیرا با شناخت تفاوت‌های ابعاد کیفیت زندگی زنان و مردان می‌توان برنامه‌ریزی‌هایی متفاوتی دراین گروه‌ها، براساس نیاز آن‌ها طرح‌ریزی کرد تا آنان به سطح مطلوب‌تری از کیفیت زندگی دست یابند. با توجه به این که در شهر رفسنجان تاکنون مطالعه‌ای در این زمینه انجام نشده، لذا این پژوهش با هدف تعیین ارتباط بین کیفیت خواب و کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی با توجه به نقش فعالیت‌بدنی در شهرستان رفسنجان صورت گرفت.
روش بررسی
روش مطالعه توصیفی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه بیماران قلبی- عروقی سالمند که به بیمارستان علی‌بن‌ابی‌طالب (ع) در 6 ماهه اول سال 1399 مراجعه کردند بود. از فرمول حجم نمونه برای مقایسه نسبت‌ها در دو گروه، جهت حجم نمونه استفاده گردید، بر این اساس در هر گروه جنسی به تعداد 150 نفر جهت بررسی مقایسه‌ای کیفیت زندگی افراد مورد نیاز بود. که در نهایت، تعداد 292 نفر با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند وارد مطالعه شدند. لازم به توضیح است که یک نمونه هدفمند، نمونه‌ای همگن است که برای داشتن ویژگی مشترک یا مجموع‌های از ویژگی‌ها انتخاب شده است. جامعه پژوهش را کلیه مردان و زنان مبتلا به نارسایی قلبی که پس از بستری در بخش‌های سی‌سی‌یو و داخلی قلب بیمارستان علی‌بن‌ابیطالب شهر رفسنجان بهبود یافته و مرخص شده‌اند و برای پیگیری درمان به پزشک معالج خود مراجعه نموده‌اند، تشکیل دادند.
مشخصات واحدهای پژوهش و معیارهای ورود‌:
به مطالعه شامل تشخیص نارسایی قلبی توسط پزشک متخصص قلب که در برگه خلاصه پرونده آنان نوشته شده باشد‌. حداقل 6 هفته از تاریخ ترخیص آنان از بیمارستان گذشته باشد‌. جهت‌پیگیری درمان به پزشک معالج خود مراجعه کرده باشند‌. کاملاً هوشیار و قادر به همکاری و قادر به تکلم به زبان فارسی باشند‌. از آمادگی جسمی و روانی لازم برای پاسخ‌گویی به سوالات برخوردار باشند. بیمارانی که از شرایط فوق برخوردار نبودند و علاوه بر آن در تاریخچه پزشکی آن‌ها تشخیص‌های روانپزشکی درج شده بود از مطالعه حذف گردیدند. جهت گردآوری داده‌ها از سه پرسش‌نامه استفاده گردید. پرسش‌نامه اول کیفیت خواب پیتسبورگ (Pittsburgh Sleep quality) یکی از بهترین ابزارهایی که در زمینه سنجش کیفیت خواب طراحی و ساخته شده است. این پرسش‌نامه در سال 1989 توسط بویس و همکارانش در موسسه روانپزشکی پیتسبورگ ساخته شد (17). این پرسش‌نامه در اصل دارای 9 گویه است اما چون سوال 5 خود شامل 10 گویه فرعی است، بنابراین کل پرسش‌نامه دارای 19 آیتم است که در یک طیف لیکرت 4 درجه‌ای از 0 تا 3 نمره‌گذاری می‌شود. این پرسش‌نامه دارای 7 زیرمقیاس است که عبارتند از: کیفیت ذهنی خواب، تأخیر در به خواب رفتن، مدت زمان خواب، میزان بازدهی خواب، اختلالات خواب، استفاده از داروهای خواب‌آور و اختلالات عملکردی روزانه. انسجام درونی پرسش‌نامه را با استفاده از آلفای کرونباخ 0/83 بهدست آوردند. در نسخه ایرانی این پرسش‌نامه، روایی 0/86 و پایایی 0/89 به دست آمد (17). پرسش‌نامه زمینه‌یابی سلامت که عمدتاً جهت بررسی کیفیت زندگی و سلامت استفاده می‌شود توسط ویر و شربورن (Ware & Sherbourne) ساخته شد. و دارای ۳۶ عبارت است و ۸ قلمرو عملکرد جسمی، عملکرد اجتماعی، ایفای نقش جسمی، ایفای نقش هیجانی، سلامت روانی، سرزندگی، درد بدنی و سلامت عمومی را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. گذشته از این، ۳۶-SF دو سنجش کلی را نیز از کارکرد فراهم می‌آورد (18). نمره کلی مولفه فیزیکی که آن نیز بعد فیزیکی سلامت را مورد سنجش قرار میدهد و نمره کلی مولفه روانی که این مورد هم، بعد روانی اجتماعی سلامت را ارزشیابی می‌نماید. نمره بالاتر به ‌منزله کیفیت زندگی بهتر است. شیوه نمره‌گذاری هر گزینه در جدول زیر ارائه گردیده است: در سوالات ۱ و ۲ گزینه اول ۵ امتیاز و گزینه پنجم ۱ امتیاز خواهند گرفت (19). جهت سنجش میزان فعالیت‌ بدنی نمونه‌ها از پرسش‌نامه فعالیت بدنی بیک (Baecke physical activity)  استفاده گردید که میزان فعالیت افراد را با توجه به نوع شغلشان بررسی می‌کند و دارای 16 آیتم پنج گزینه‌ای می‌باشد. هر آیتم بر حسب مقیاس پنج درجه‌ای لیکرت سنجیده و به 5 درجه، رتبه‌بندی شده است (هرگز= 1، همیشه= 5، به غیر از سؤال 2 که برعکس نمره‌گذاری می‌شود). نمره‌دهی پرسش‌نامه به نحوی است که افرادی‌که فعالیت ‌بدنی بیشتری دارند، نمرات بالاتری کسب می‌کنند که کمینه‌ نمره‌ کل یک فرد 5 و بیشینه‌ نمره‌ آن 15 می‌تواند باشد. همسانی درونی (ضریب آلفای کرونباخ) کل مقیاس، 0/89 به‌دست آمده است. که این خود نشان‌دهنده‌ این است که این پرسش‌نامه از پایایی بسیار خوبی برخوردار است (20).
تجزیه و تحلیل آماری
در تحلیل داده از آزمونهای آماری t مستقل، آنالیز واریانس یک‌طرفه و آزمون مجذورکای و رگرسیون خطی چندگانه بارویکردGeneral liner model(GLM)  استفاده شد. سطح معنی‌داری 0/05 در نظر گرفته شد و نرمافزار مورد استفادهversion 16  SPSS بود.
ملاحظات اخلاقی
پژوهش با حمایت مالی معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان و مرکز تحقیقاتی محیط کار با کد اخلاقIR RUMS REC.1399,047 انجام گرفت.
نتایج
در این مطالعه 292 سالمند با بیماری‌های قلبی- عروقی در محدوده سنی 60 تا 80 سال و با میانگین سنی 67/58±4/44 سال در مطالعه شرکت کردند. بیشتر افراد مورد مطالعه 55/1 درصد مرد و با سطح تحصیلات بیسواد تا زیر دیپلم 50/7 درصد بودند. ویژگی‌های دموگرافیک و زمینه‌ای افراد مورد مطالعه در جدول1 خلاصه شده است. بر اساس نتایج مندرج در این جدول 34/6 درصد سیگاری و 49/7 درصد مواد مخدر (opium) 94/8 درصد فشارخون بالا و 88/4 درصد با کلسترول بالا بودند. رابطه کیفیت زندگی در دو حیطه فیزیکی و روانی با ویژگی‌های دموگرافیک و هم‌چنین با فعالیت‌بدنی و کیفیت خواب، به‌صورت تک متغیره در جدول2 آمده است. نتایج در هر دو مولفه فیزیکی و روانی نشان داد که اختلاف آماری معنی‌داری در کیفیت زندگی افراد 60 تا 70 ساله با 70 تا 80 ساله وجود دارد. به‌طوری که کیفیت زندگی با سن کمتر، بیشتر است اما کیفیت زندگی در زنان و مردان اختلاف آماری نداشت. کیفیت زندگی در هر دو بعد فیزیکی و روانی در افراد با سطح تحصیلات بالاتر، بیشتر بود. به بیان دیگر کیفیت زندگی در سطح تحصیلات دیپلم بیشتر از افراد بی‌سواد و زیردیپلم (0/05>p در هر دو مولفه) و سطح تحصیلات دانشگاهی بیشتر از سطح تحصیلات دیپلم بود (0/05>p در هر دو مولفه). از طرفی سطح کیفیت زندگی برحسب وضعیت درآمد آنان متفاوت و افراد با سطح درآمد بالاتر، دارای کیفیت زندگی بیشتر در هر دو بعد بودند. به ‌طوری‌که افراد با سطح درآمد متوسط، نمره کیفیت زندگی بیشتری در هر حیطه نسبت به سطح درآمد ضعیف (0/05>p) در هر دو حیطه) و افراد با سطح درآمد خوب نیز نمره کیفیت زندگیشان بیشتر از سطح درآمد متوسط بود. (0/05>p در هر دو حیطه)، هم‌چنین، اختلاف آماری معنی‌داری در سطح کیفیت زندگی افراد برحسب شغل آنان وجود داشت، به طوری‌که این اختلاف در شغل خانه‌داری با از کار افتاده (0/001>P)، شغل آزاد با از کار افتاده (0/001>P) و بازنشسته با از کار افتاده (0/001>P) دیده می‌شود. به بیان دیگر سطح کیفیت زندگی از کار افتاده‌ها در هر دو حیطه بعد فیزیکی و بعد روانی پایین‌تر از شغل‌های دیگر بود. دیگر شغل‌ها اختلاف آماری معنی‌داری را نشان ندادند. در هر دو حیطه، کیفیت زندگی در بیماران روستایی کمتر از شهرنشینان بود. نتایج تحلیل کیفیت زندگی برحسب عوامل خطر بیماری‌های قلبی - عروقی در جدول 3 خلاصه شده است. براساس این نتایج، کیفیت زندگی در هر دو بعد در افراد که مدت زمانی بیشتری از بیماری‌های قبلی - عروقی آنان می‌گذشت، بیشتر بود. کیفیت زندگی در بعد فیزیکی در افراد با و بدون مصرف مواد مخدر، تفاوت آماری معنی‌داری نداشت. ولی در بعد روانی، کیفیت زندگی در افراد با مصرف مواد مخدر کمتر بود. کیفیت زندگی در افراد با فشارخون بالا به‌طور معنی‌داری کمتر بود (0/05>p در هر دو حیطه). هم‌چنین، همبستگی معنی‌داری در بعد روانی کیفیت زندگی با فعالیت فیزیکی (0/001>P و 0/777=r) و با کیفیت خواب (0/001>P و 804/ 0- =r) وجود داشت. نمره کمتر در کیفیت خواب نشان دهنده سطح بالاتری از کیفیت خواب میباشد (جدول 4).

 
جدول1: مشخصات دموگرافیک سالمندان مبتلا به بیماری‌های قلبی – عروقی در شهر رفسنجان، سال 1399





جدول 2: مقایسه کیفیت زندگی بر حسب عوامل خطرزای بیماری‌های قلبی - عروقی سالمندان مبتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی در شهر رفسنجان،
سال 1399





جدول 3: مقایسه کیفیت زندگی با توجه به عوامل خطر سالمندان مبتلا به بیماری‌های قلبی - عروقی در شهر رفسنجان، سال 1399





جدول 4: ارتباط بین کیفیت زندگی و فعالیت بدنی و کیفیت خواب سالمندان مبتلا به بیماری‌های قلبی - عروقی در شهر رفسنجان، سال 1399
        




 
بحث
یافته‌ها نشان داد، که با افزایش فعالیت ‌بدنی، کیفیت زندگی نیز بیشتر می‌شود و با افزایش کیفیت خواب، کیفیت زندگی نیز بیشتر می‌باشد.که با مطالعه مک کارتی و همکاران در ایالات متحده همخوانی دارد. در این مطالعه عدم تحرک بدنی به‌طور قابلتوجهی بر کیفیت زندگی سالمندان تاثیر داشته است (21). مطالعه گروسل و همکاران (2019) در کالیفرنیای آمریکا، که با نتایج تحقیق همخوانی داشت، نیز نشان داد که عوامل خطر بیماری قلبی- عروقی در مردان مسنی که فعالیت بدنی دارند، کمتر از افرادی می‌باشد که کمتحرک هستند (22). مطالعه اوخمانوویچ و همکاران (2019) در لهستان، نشان داد که، عوامل خطرزای بیماری قلبی عروقی تأثیر منفی قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی افراد دارند. بروز مشکلات خواب در بیماران مبتلا به پرفشاری خون تحت تأثیر سن بالا، تحصیلات ابتدایی، اضافه وزن، فعالیت شغلی و مدت طولانی بیماری است. که با تحقیق حاضر همخوانی دارد (23). نوبل و همکاران در بارسلونای اسپانیا نشان دادند که فعالیت‌بدنی واسطه ارتباط بین کیفیت خواب و اضافه وزن و چاقی هستند که نشان از ارتباط موثر بین کیفیت خواب و فعالیت‌بدنی می‌باشد (24). که در تبین این فرض میتوان گفت که ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ بدنی ﺑﺮ ﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان اﺛﺮﮔﺬار اﺳت. در مطالعه صفا و همکاران که در کاشان انجام شد، نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که عوامل خطرزای بیماری‌های قلبی عروقی، شیوع قابل‌توجهی در سالمندان کاشان دارد. بنابراین، ارائه آموزش در این زمینه، غربالگری و کنترل عوامل خطر پیشنهاد می‌شود. هم‌چنین، افزایش فعالیت بدنی و کاهش مصرف سیگار توصیه می‌گردد (25). برجی و همکاران (1398) در استان ایلام نشان دادند که بیشتر سالمندان مورد پژوهش دارای کیفیت خواب نامطلوب بودند. بین کیفیت خواب با سن، جنس، تأهل، وضعیت زندگی سالمند با خانواده، داشتن سابقه بستری در بیمارستان و مصرف دخانیات ارتباط آماری معنی‌داری وجود داشت که با تحقیق حاضر همخوانی دارد (26). هر نوع بیماری یا نقصانی که منجر به کاهش فعالیتهای جسمی فرد سالمند شود، توانایی فردی، استقلال، عمل و عزت نفس او را در کارهایش محدود کرده و نهایتا" منجر به کیفیت پایین زندگیش خواهد شد (23). بیتحرکی هم‌چنین، در عدم رضایت و خرسندی افراد تاثیرگذار است و نشان داده شده است که افراد با فعالیت ‌بدنی روزانه مستمر، کیفیت زندگی بهتر و احساس رضایت بیشتری را نشان میدهند (24). در مطالعه دیگری نشان داده شده است که عدم فعالیت‌ بدنی در سالمندان با بروز بیماری‌های مزمن متعددی چون چاقی، بیماری‌های قلبی - عروقی و بسیاری از اختلالات روانی ارتباط دارد (25). تعریف هر شخص از کیفیت زندگی، به تجارب زندگی فرد در گذشته، وضعیت روانی، و نیز به انتظار و توقعش بستگی دارد (27). در مطالعه حاضر هم‌چنین، کیفیت زندگی در افراد دیابتی و افراد با چربی خون بالا در هر دو حیطه کمتر بود، که با نتایج تحقیق مطالعه دیگر، همخوانی دارد (28). لذا برنامه‌ریزی برای بهبود کیفیت زندگی بیماران دیابتی و کنترل برخی متغیرهای قابل اصلاح در این بیماران ضروری به‌نظر می‌رسد (29). ازکار افتادگی، مصرف مواد مخدر، و کلسترول بالا از عوامل موثر کاهش کیفیت زندگی می‌باشد که با تحقیقات کشاورز و همکاران (2018) در کیفیت زندگی در زنان چاق در ایران، همخوانی دارد (30). با افزایش سالیان عمر، پرفشاری خون و عوارضی ناشی از آن شامل سکته‌ها و خونریزی‌های مغزی، سکته‌های قلبی و نارسایی کلیوی، شایع‌تر می‌شوند. مطالع‌های روی سالمندان کهریزک، شیوع پرفشاری خون در مردان 55 درصد و در زنان 67 درصد را گزارش کرده است (31). درنهایت، براساس یافته‌های پژوهش می‌توان گفت که فعالیتبدنی و کیفیت خواب در سـالمندان، ارتقـای کیفیـت زندگی را به‌دنبال دارد. بنابراین، پیشنهاد می‌شود تا فعالیت‌بدنی و ورزش در محیط‌‌های ویژه مختلف از قبیل خانواده‌ها، کانون‌های سالمندان، مراکز مراقبتـی سـالمندان بهعنوان عـاملی برای افزایش کیفیت زندگی و امیدواری بـه زنـدگی سـالمندان استفاده شود. پیشنهاد می‌شود تا تحقیقات آینده بر روشنسازی و شفاف‌سازی ویژگی‌های شخصیتی با کیفیت خواب و سهم متغیرهای محیطی مزاحم در زمینه بی‌خوابی و آزمودن این عوامل، متمرکز شود. هم‌چنین، اثربخشی دارو درمانی و مصرف افراطی داروهای خوابآور بر کیفیت خواب افراد ساکن در خانه‌های افراد سالمند نیز مورد بازبینی قرار گرفته و راهکارهای رفتاری، جایگزین شوند.
نتیجه‌گیری
پژوهش حاضر نشان داد که بین کیفیت زندگی و کیفیت خواب در سالمندان رابطه معنادار و مستقیمی وجود دارد و کیفیت خواب نامطلوب منجر به کاهش کیفیت زندگی در سالمندان می‌شود. در این مطالعه، جمعیت بالای سالمندان کیفیت زندگی و خواب پایینی داشتند. با توجه به اینکه در بعضی تحقیقات جمعیت کمتری از سالمندان از کیفیت خواب و زندگی پایینی برخوردار بودند، این نکته می‌تواند نشان از وضعیت اقلیمی و شرایط تغذیه‌ای در مناطق مختلف ‌باشد. هم‌چنین، همبستگی معنی‌داری در بعد روانی کیفیت زندگی با فعالیت ‌بدنی و با کیفیت خواب وجود دارد. با توجه به یافته-های پژوهش، توصیه می¬شود فعالیت‌بدنی و اوقات فراغت سالم برای سالمندان ایجاد شود. توجـه بـه وضـعیت خواب سالمندان به منظور ارتقاء کیفیت خواب آن‌ها که عاملی مهم در ارتقاء سـلامت آن‌هاسـت، از سـوی مـدیران و برنامـه‌ریزان بهداشتی ضروری به نظر می‌رسد.

سپاسگزاری
این مقاله حاصل طرح تحقیقاتی با شماره 98242 می‌باشد که با حمایت دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان انجام شده است. پژوهشگران بر خود لازم می‌دانند که از معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه و کلیه سالمندان شرکت‌کننده در مطالعه تشکر نمایند.
حامی مالی: این مقاله با حمایت دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان انجام شده است
تعارض در منافع: وجود ندارد.
 

References:
 
1-    Najafgholizade H, Rahmaninia F, Mirzae B. Comparison of Some Cardiovascular Risk Factors between Active and Sedentary Elderly Men. JQUMS 2017; 21(1): 21-8. [Persian]
2-    Ushijima A, Morita N, Hama T, Yamamoto A, Yoshimachi F, Ikari Y, Kobayashi Y. Effects of Cardiac Rehabilitation on Physical Function and Exercise Capacity in Elderly Cardiovascular Patients with Frailty. J Cardiology 2021; 1; 77(4): 424-31.
3-    Abbasi K, Mohammadi E, Sadeghian H, Gholami Fesharaki M. Quality of Life in Patients with Heart Failure. Iranian J Nursing Research 2016; 11(2): 10-23. [Persian]
4-    Tabatabaei O, Qorbani M, Samavat T, Sharifi F, Larijani B, Fakhrzadeh H. Prevalence of Dyslipidemia in Iran: a Systematic Review and Meta-Analysis Study. Int J Prevent Med 2014; 5(4): 373-93.
5-    Chan Y, Sooryanarayana R, Kasim M, Lim KK, Cheong SM, Kee CC, et al. Prevalence and Correlates of Physical Inactivity among Older Adults in Malaysia: Findings from the National Health and Morbidity Survey [NHMS] 2015. Archives of Gerontology and Geriatrics 2019; 81: 74-83.
6-    Zendehtalab H, Vanaki Z, Memarian R. Improving the Quality of the Integrated Care for the Elderly in a Comprehensive Health Center In Iran. Iranian Journal of Ageing. 2018; 15(4): 428-39. [Persian]
7-    Ahmadi M, Noudehi M, Esmaeili M, Sadrollahi A. Comparing the Quality of Life Between Active and Non-Active Elderly Women with an Emphasis on Physical Activity. Iranian J Ageing 2017; 12(3): 262-75. [Persian]
8-    Yao H, Takashima Y, Araki Y, Uchino A, Yuzuriha T, Hashimoto M. Leisure-Time Physical Inactivity Associated with Vascular Depression or Apathy in Community-Dwelling Elderly Subjects: the Sefuri Study. J Stroke Cerebrovasc Dis 2015; 24(11): 2625-31.
9-    Guiney H, Lucas SJ, Cotter JD, Machado L. Investigating Links Between Habitual Physical Activity, Cerebrovascular Function, and Cognitive Control in Healthy Older Adults. Neuropsychologia 2019; 125: 62-9.
10-    Yen Y, Lin J. Quality of Life in Older Adults: Benefits from the Productive Engagement in Physical Activity. J Exercise Sci Fit 2018; 16(2): 49-52.
11-    Gomez D, Lavie CJ, Hamer M, Cabanas-Sanchez V, Garcia-Esquinas E, Pareja-Galeano H, et al. Physical Activity without Weight Loss Reduces the Development of Cardiovascular Disease Risk Factors–A Prospective Cohort Study of More than One Hundred Thousand Adults. Prog Cardiovasc Dis 2019; 62(6): 522-30.
12-    Silva RP, Del Duca GF, Delevatti RS, Streb AR, Malta DC. Association between Characteristics of Physical Activity in Leisure Time and Obesity in Brazilians Adults and Elderly. Obes Res Clin Pract 2020; 15(1): 37-41.
13-    Mirzaei F, Khodabakhshi-Koolaee A. The Relationship between Sleep Quality and Perceived Social Support with Loneliness in Elderly Men. JOGE 2018; 10; 2(4): 11-20. [Persian]
14-    Sienko S. Understanding the Factors that Impact the Participation in Physical Activity and Recreation in Young Adults with Cerebral Palsy (CP). Disabil Health J 2019; 12(3): 467-72.
15-    Xia L, Lan L, Tang J, Wan Y, Lin Y, Wang Z. Bed Heating Improves the Sleep Quality and Health of the Elderly Who Adapted to No Heating in a Cold Environment. Energy and Buildings 2020; 210:109687.
16-    Krishnamurthi N, Fleury J, Belyea M, Shill HA, Abbas JJ. Readysteady Intervention to Promote Physical Activity in Older Adults with Parkinson's Disease: Study Design and Methods. Contemp Clin Trials Commun 2020; 17: 100513.
17-    Heydari A, Ehtesham Zadeh P, Marashi M. Relationship between Insomnia Severities, Sleep Quality, Drowsiness and Mental Health Disorders with Academic Performance in Girls. Journal Woman and Culture. 2010; 2(4): 65-76. [Persian]
18-    Canning KL, Hicks AL. Physician Referral Improves Adherence to the Physical Activity Guidelines for Adults with MS: a Randomized Controlled Trial. Mult Scler Relat Disord 2020; 25(3): 645.
19-    Stockwell S, Schofield P, Fisher A, Firth J, Jackson SE, Stubbs B, et al. Digital behavior Change Interventions to Promote Physical Activity and/or Reduce Sedentary behavior in Older Adults: a Systematic Review and Meta-Analysis. Exp Gerontol 2019; 120: 68-87.
20-    Baecke J, Burema  J, Frijters J. A Short Questionnaire for the Measurement of  Habitual Physical Activity in Epidemiological Studies. Am J Clin Nutrit 1982; 36(5): 936-42.
21-    McCarthy MM, Frans JT, Davey J, Chyun DA. Physical Inactivity and Cardiac Events: an Analysis of the Detection of Ischemia in Asymptomatic Diabetics (DIAD) Study. J Clin & Transl Endocrinol 2017; 9: 8-14.
22-    Groessl EJ, Kaplan RM, Rejeski WJ, Katula JA, Glynn NW, King AC, et al. Physical Activity And Performance Impact Long-Term Quality of Life in Older Adults at Risk for Major Mobility Disability. Am J Prev Med 2019; 56(3): 141-46.
23-    Uchmanowicz I, Markiewicz K, Uchmanowicz B, Kołtuniuk A, Rosińczuk J. The Relationship Between Sleep Disturbances and Quality of Life in Elderly Patients with Hypertension. Clin Interv in Aging 2019; 14: 155-65.
24-    Knobel P, Maneja R, Bartoll X, Alonso L, Bauwelinck M, Valentin A, et al. Quality of Urban Green Spaces Influences Residents' Use of These Spaces, Physical Activity, and Overweight/Obesity. Environ Pollut 2020; 271: 116393.
25-    Safa A, Adib-Hajbaghery M, Fazel-Darbandi AR. The Relationship between Sleep Quality and Quality of Life in Older Adults. Iranian Journal of Psychiatric Nursing 2015; 3(3): 53-62. [Persian]
26-    Borji M, Jahani S, Shiri P, Azami M. Assessing Sleep Quality among the Elderly People in Ilam City. 2018; 2(3): 44-53. [Persian]
27-    Montazeri A, Goshtasebi A, Vahdaninia M, Gandek B. The Short Form Health Survey (SF-36): Translation and Validation Study of the Iranian Version. Qual Life Res 2005; 14(3): 875-82. [Persian]
28-    Bento-Torres J, Bento-Torres NVO, Stillman CM, Grove Jr GA, Huang H, Uyar F, et al. Associations Between Cardiorespiratory Fitness, Physical Activity, Intraindividual Variability in Behavior, and Cingulate Cortex in Younger Adults. J Sport Health Sci 2019; 8(4): 315-24.
29-    Verhoog S, Braun KV, Bano A, van Rooij FJ, Franco OH, Koolhaas CM, et al. Associations of Activity and Sleep with Quality of Life: a Compositional Data Analysis. Am J Prev Med 2020; 59(3): 412-19.
30-    Keshavarz AH, Eskandari N, GHanbarian E, Anisi J, Rahnejat A. The Role of Demographic Variable and Mental Health in Life Quality of Military Petirees Forces 2017; 5(17): 46-54. [Persian]
31-    Ware JE, Sherbourne CD. The MOS 36-Item Short-Form Health Survey (SF-36). Conceptual Framework and Item Selection. Med Care 1992; 30(6): 473-83.